Mekan ve tüketim kültürü arakesitinde değer kavramı

Abstract

Mimari mekânın tanımı ve algısı yaşanan dönüşümlerin etkisiyle değişmekle birlikte, insan-mekân arasındaki ilişki ve etkileşim her zaman varlığını korumuştur. Mekânların kullanıcısı olan insan için bu ilişki hem fonksiyonel hem de anlamsal olarak kurulmaktadır. Anlamsal ilişkiler mekânla insan arasında `değer` yaratımını da beraberinde getirmektedir. Günümüzde tüketim odaklı yaşam biçimleri ve kültürün bir sonucu olarak bu durum değişerek mekânın metalaşmasına ve insan-mekân arasında ilişkilerin zayıflamasına neden olmaktadır. Dolayısıyla insan için mekânın değeri de tanım ve anlam olarak köklü değişime uğramıştır.Bu çalışma küreselleşme süreci ve beraberinde ortaya çıkan tüketim kültürünün mekânın değeri üzerindeki etkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Problem, mekânsal değer kavramının tanımlanması, mekânın değerini etkileyen faktörlerin tespiti ve etki güçlerinin ortaya koyulması şeklinde ele alınmıştır. Öncelikle değer kavramının tanımlanması ve mekânsal değeri etkileyen faktörlerin belirlenmesi için literatür taraması yapılmıştır. Değeri etkileyen faktörlerin etki gücünün ortaya koyulması için boş zaman etkinlik alanları içerisinde yer alan kafeler çalışma alanı olarak seçilerek bir anket uygulanmıştır.Elde edilen veriler irdelendiğinde, günümüzde tüketim kültürüne ait bireylerin mekânları estetik, fonksiyonel veya kültürel özelliklerinden önce tüketim odaklı özelliklerine göre algıladıkları ve tercih ettikleri görülmüştür. Ayrıca kafeleri `boş zaman` tüketimi aracı olarak kabul ettikleri ve bu mekânlarla aidiyet ilişkisi kuramadıkları, bunun sonucunda da kullanıcı için mekânda bir değer yaratımının söz konusu olamadığı tespit edilmiştir. Mekânın metaya veya imaja dönüşerek tüketime açıldığı günümüz toplumunda, bu ilişkilerin zayıflamaya devam edeceği ve gelecekte yeni bir mimarlık anlayışına geçileceği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Mekân, Değer, Tüketim, Küreselleşme, Boş Zaman

While the definition and perception of the architectural space change with the influence of the living transformations, the relationship and interaction between man and space has always maintained its existence. This relationship is established both functionally and semantically for the human being as the user of the spaces. Meaningful associations also bring about the creation of a `value` among people. Today, consumption-oriented lifestyles and cultures are the result of changing the state of commodity of space and the weakening of relations between man and space as a consequence.This work was carried out with the aim of determining the globalization process and the effect of the accompanying consumption cultures on the value of the space. The problem has been dealt with as the definition of the concept of spatial value, the determination of the factors affecting the value of the space and the determination of the power of influence. Firstly literature search was done to determine the concept of value and to determine the factors affecting the spatial value. In order to reveal the power of the factors that affect the value, a questionnaire was chosen as the study area of the cafes in the leisure activity areas.When the obtained data are analyzed, it is seen that today, consumers belonging to the consumption culture perceive and prefer the places according to consumption-oriented characteristics before the aesthetic, functional or cultural features. It has also been found that cafes, shops and shopping centers are considered as a means of `leisure time` consumption and that they can not establish a loyalty relationship with these spaces, and as a result the creation of a value for the user in the space can not be said. It is thought that in today's society where the space has been turned into meta or image, these relations will continue to weaken and a new understanding of architecture will be introduced in the future.Key Words: Space, Value, Consumption, Globalization, Spare Time