Jiroskop yardımıyla yapılarda titreşimin kontrolü

Abstract

Bu tez çalışmasında, jiroskopun yapılardaki titreşimleri sönümlemesi amacıyla, ankastre kolon ile bir jiroskop birleşiminden oluşan bir dinamik titreşim yutucu modeli geliştirilmiştir. Bu titreşim yutucu model, sırasıyla tek ve çok katlı yapılara uygulanarak, jiroskopun farklı açısal momentumları ve farklı frekans oranları için tepkisi deneysel ve teorik olarak incelenmiştir. Teorik çalışmada, zeminden harmonik yer değiştirme ile uyarılmış tek katlı ve çok katlı yapının hareket denklemleri elde edilmiştir. Elde edilen bu nonlinear hareket denklemleri liner hale dönüştürülmüş ve sayısal simülasyonları Matlab paket programı içinde yer alan Runge-Kutta metodu kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Tez çalışması sonucunda, jiroskopun açısal momentumu yapıların titreşiminin azaltılmasında oldukça etkili olduğu ve jiroskopun belli bir açısal momentumunda ve frekans oranında, yapının 1.mod frekansındaki yer değiştirmesinin önemli ölçüde azaldığı görülmüştür. Bu tez çalışması başlıca üç bölümden oluşmakta olup, birinci bölümde; tez konusu ile ilgili genel bilgiler ve literatür sunulmaktadır. İkinci bölüm ise iki kısımdan oluşmakta olup, birinci kısımda; laboratuvar ortamında inşa edilen tek katlı yapının dinamik davranışları deneysel ve analitik yöntemlerle incelenmiş ve sönümleyicinin (jiroskopun) optimum parametreleri elde edilmiştir. İkinci kısımda ise; 6 katlı bina modeli incelenmiş ve elde edilen sonuçlar tek katlı binada elde edilen sonuçlarla karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir. Üçüncü bölümde ise; tez çalışması ile ilgili sonuçlara ve önerilere yer verilmiştir.

In this thesis, a dynamic vibration absorber model consisting of fixed-ended column with a gyroscope assembly was developed in the mitigation of vibrations of the structures. This vibration absorber model is applied to single and multi-storey structures, respectively. and then its response to different frequency ratios and the different angular momentum of the gyroscope were examined theoretically and experimentally. In the theoretical study, the equations of motion of the single-storey and multi-storey structures with harmonic base excitation were obtained. These nonlinear motion equations are transformed into liner and then numerical simulations were performed using the Runge-Kutta method included in the Matlab package program. At the end of the thesis study, it has been observed that the angular momentum of a gyroscope is significantly effective in the mitigation of vibrations of the structures and the displacement of the structure at the first mod frequency was significantly reduced at a certain angular momentum and frequency ratio of the gyroscope.This thesis consists of three main parts and the general information and literature studies related to the topic have been presented in the first part. The second part of the thesis is divided into two subsections. In the first subsection; the dynamic behavior of one-story building has been investigated for the laboratory conditions using experimental and analytical methods and the optimum parameters of the absorber (gyroscope) have been obtained. In the second subsection; the six-story building has been investigated and the obtained results have been compared with the results of the one-story building. The third part has been devoted to conclusions and suggestions related to the thesis study.