Tarih öğretiminde toplumsal cinsiyet: 6. sınıf öğrencilerinin perspektifinden tarihsel süreçte kadın hakları ve kadın imgesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, bir grup ilköğretim ikinci kademe (6. Sınıf) öğrencisinin farklı tarihsel dönemler bağlamında kadınların toplumsal konumlarını, yaşam tarzlarını, eylemlerini, kendi hakları adına verdikleri mücadeleleri nasıl algıladıkları ve bu çeşitli dönemlerin kadın imgelerini tarihsel düşünme süreçlerinde retrospektif olarak nasıl kurguladıkları ile bu algı ve kurgulama sürecine etki eden dinamikleri toplumsal cinsiyet perspektifinden derinlemesine analiz etmektir. Buna göre, Türkiye'de yapılan kadın tarihi çalışmalarına paralel olarak, bir özel ilköğretim okulunun 6. sınıflarında nitel araştırma yöntemlerinden aksiyon araştırma/eylem araştırmasına uygun şekilde Sosyal Bilgiler dersi müfredatında yer alan Türk tarihinde/toplumunda kadının konumu ve kadın haklarının tarihsel gelişim süreci temalı bir kazanım kapsamında uygulamalı etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2007, 2008, 2009 ve 2011 yıllarında aynı uygulama öğretmeninin ders verdiği sınıflarda yürütülmüştür. Araştırmanın verileri, esas olarak, uygulama sürecinde öğrencilere hazırlatılan kadın gazeteleri ve illüstrasyon çalışma kağıtları yoluyla toplanmış; elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi tekniklerine uygun olarak çözümlenmiştir.Araştırma, geçmişteki kadınların eylemliliklerinin ve seslerinin görünür kılındığı, kadın deneyimlerinin, kadınlar arasındaki sınıf farklılıklarının dikkate alınarak sunulduğu ve kadınları belirli dönemlerin simgesi olarak kodlamanın uzağında onların eylemliliklerine vurgu yapan bir öğretim stratejisinin öğrencilerin kadın geçmişine ve imgelerine bakış açılarında önemli farklar oluşturduğunu ortaya koymuştur. Öğrencilerin kadın geçmişine yönelik algılarını etkileyen iki belirgin dinamiğin öğretim stratejileri ile sosyal ve politik gündem olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The aim of this study is to make an in-depth analysis how a group of primary school second grade students perceive women?s social status, lifestyle, actions, and struggles for women?s rights in the context of different historical periods; how they construct of women image in historical thinking period retrospectively and dynamics that effect these processes of perception and construction from the perspective of gender. Thus, in parallel with women?s history studies conducted in Turkey, adopting action research that is one of the methods in qualitative research, practical learning activities were performed in 6th grades of a private primary school in the context of an attainment in Social Studies curriculum including women?s status and historical development process of women?s rights in Turkish history/society. The study was conducted in the same teacher?s classes in 2007, 2008, 2009 and 2011. The data of the study were basically gathered by women newspapers and illustration worksheets performed by students; these data were analyzed in accordance with descriptive analysis and content analysis.The study shows that a teaching strategy that includes agencies and voices of women in the past, presents women?s experiences with regard to social class differences among women and emphasizes their agency instead of regarding them as symbols of certain periods makes a difference in students? perspective in women?s past and women image. It is inferred that two important dynamics that effect students? perception about women history are teaching strategies and social and political agenda.