Türkiye sivrisinek faunası üzerine DNA barkodlama yöntemiyle moleküler analizler

Abstract

Türkiye, sivrisinek aracılığıyla bulaşan enfeksiyon hastalıkları için uygun çevresel koşullar içeren bir coğrafyada bulunmaktadır. Anadolu'da yayılış gösteren sivrisinek türlerinin kanıtlanmış ya da olası vektörler olmaları, bu organizmaların ayrıntılı bir şekilde araştırılmasını gerektirmektedir. Ancak sivrisinek taksonomisindeki belirsizlikler ve ülkemizdeki sivrisinek türleri ile ilgili bilginin yetersizliği, Türkiye faunasının moleküler yöntemler kullanılarak güncel bir revizyondan geçmesi gerektiğini göstermiştir. Bu tez çalışmasında, söz konusu bilgi eksikliklerinin giderilmesine katkıda bulunması amacıyla, hayvanlar alemi için evrensel DNA barkod gen bölgesi olarak kabul edilen mitokondri DNA'sı sitokrom oksidaz 1 (COI) gen bölgesi dizileri kullanılarak, Türkiye'de bulunan sivrisinek türlerinin listelenmesi amaçlanmıştır.Yapılan tez çalışması süresince 34 ilden örneklenmiş 6.318 birey morfolojik olarak teşhis edilmiş, bu örneklerden 1.015 adedinin mitokondrial COI gen bölgesinin dizi analizleri ile teşhisleri onaylanmıştır.Elde edilen sonuçlar doğrultusunda Türkiye'de bulunan sivrisinek tür listesinin 64 taksondan oluştuğu tespit edilmiştir. Tür statüsünde olmayan iki önemli takson; Anopheles hyrcanus var. pseudopictus ve Culex pipiens f. molestus'un ülkemizde geniş bir alanda yayılım gösterdiği anlaşılmıştır. Culiseta subochrea türünün şüpheli kaydı tespit edilmiş, bu örnek Cs. annulata benzeri tür olarak adlandırılmıştır. Culex europaeus türüne ait oldukları tahmin edilen, Neoculex altcinsine ait bir grup örneğin Cx. martinii türüne ait olabileceği ihtimali göz önünde bulundurularak, bu örnekler Cx. sp. 1 adı altında incelenmiştir. An. algeriensis ve An. maculipennis s.s. türlerine benzerlik gösteren iki grup örneğin ise taksonomik statüsüne açıklık getirilmesi gerektiği ortaya konmuştur.Yapılan tez çalışmasında, Türkiye'de ilk kez Aedes albopictus, Coquillettidia buxtoni, Cx. impudicus türleri ile An. hyrcanus var. pseudopictus'un bulunduğu kaydedilmiştir. Bu önemli bulgunun yanı sıra Ae. annulipes, Ae. leucomelas, Ae. pullatus, Ae. punctor, An. messeae, Cx. quinquefasciatus türlerinin ve Cx. pipiens f. molestus formunun varlığı moleküler teşhis yöntemiyle ilk kez kanıtlanmıştır. Türkiye sivrisinek faunasındaki tüm türler için DNA barkodlar ilk defa oluşturulmuş, bu türlerden Cq. buxtoni, Cx. hortensis, Cx. laticinctus ve Cx. perexiguus türlerinin barkodları ilk kez BOLD (Barcode of Life Database) veri bankasına yüklenmiştir. Bu tez çalışması sonucunda, üretilen geniş kapsamlı DNA barkod veri setinin, Türkiye'deki sivrisinek türleri üzerine yapılacak olan ileriki çalışmalar için faydalı olacağı düşünülmektedir.

Turkey is situated in a geography that has favourable environmental conditions for mosquito born infectious diseases. These organisms have to be thoroughly investigated mainly because mosquito species of Anatolia are proven or suspected vectors. Uncertainties on mosquito taxonomy and scarcity of sufficient information on the mosquito species of the country makes it necessary to make an up-to-date revision of the fauna of Turkey. The objective of this study is to reduce this lack of information, using mitochondrial cytochrome oxidase I gene, which is accepted as the universal DNA barcode for the animal kingdom, and list the mosquito species present in Turkey.During this study, 6318 samples were collected from 34 cities and identified morphologically. 1015 were chosen from within and their identifications were confirmed analysing mitochondrial COI gene sequences.Results obtained have shown that, the mosquito species list of Turkey includes 64 taxa. It was found out that, two taxa that haven't been upgraded on species status, Anopheles hyrcanus var. pseudopictus and Culex pipiens f. molestus are widespread in Turkey. One sample was thought to be Culiseta subochrea but the species was named as `Cs. annulata like`. A group of samples belonging to subgenus Neoculex were predicted to be Culex europaeus but due to the possibility of being Cx. martinii, these samples were refered as Cx. (Neo.) sp. 1. It was revealed that taxonomic status of two different group of samples, which are similar to species An. algeriensis and An. maculipennis s.s. respectively, has to be clarified.In this study, species Aedes albopictus, Coquillettidia buxtoni, Cx. impudicus and An. hyrcanus var. pseudopictus were first records for Turkey. Along with this important finding, the presence of Ae. annulipes, Ae. leucomelas, Ae. pullatus, Ae. punctor, An. messeae, Cx. quinquefasciatus and Cx. pipiens f. molestus were proven for the first time, using a molecular identification technique. DNA barcodes were created for the first time, for the mosquito fauna of Turkey. From these species Cq. buxtoni, Cx. hortensis, Cx. laticinctus and Cx. perexiguus were first barcodes that have been uploaded in Barcode of Life Database (BOLD). Extensive data set of DNA barcodes were presented in this study will be useful for further studies on mosquito species of Turkey.