1960`lardan günümüze çok katlı konut/konutlaşma süreci Diyarbakır kenti

Abstract

İstanbul şehrinde ortaya çıkan ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra yaygınlaşan çoklu konut uygulamaları günümüzde kentlerin hakim yapı biçimi olmuştur. Çoklu konut uygulamalarının yaygınlaşma sürecinde ekonomik, yasal ve sosyo-kültürel faktörler etkili olmaktadır. Diyarbakır kenti özelinde yürütülen bu çalışmanın amacı ülke genelinde ve kent özelinde yaşanan değişimlerin süreci nasıl etkilediğinin ortaya çıkarılmasıdır. Analizler yerleşim yeri ölçeğinin yanısıra bina ölçeğinde de gerçekleştirilmiştir. Çok katlı konutların gelişimi ile ilgili kuramsal bir çerçeve oluşturularak, Diyarbakır'ın kentsel gelişim planları ile birlikte verilmiştir. Bina ölçeğinde yapılan çalışmalar için graf, mekan dizim ve görünür alan analiz yöntemleri ile mekansal analiz yapılmıştır. Yapıların yerleşim ölçeğinde karakteristikleri araştırılmıştır. Kentsel gelişim sürecinde yaşanan kuvvetli değişimlerin detaylandırılması için süreç içerisinde aktif rol almış kişilerin deneyim ve değerlendirmeleri alınmıştır. Bu kapsamda belirlenen temalar çerçevesinde konut üretimi üzerinde karar veren yetkililer ve konut üretiminin planlama ve uygulama sürecinde rol alanlar ile yoğun görüşme yapılmıştır. Grafikler için Agraph ve Depthmap programları kullanılmıştır. Mekansal analiz için mekan dizim ve görünür alan analizi yöntemi, nitel verilerin değerlendirilmesi için betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Diyarbakır kenti Türkiye'de yaşanan ekonomik/teknolojik/yasal/yönetsel değişimlerin etkisiyle kentin iç dinamikleri, kültürel alışkanlıkları ve yaşanan zorunlu göçün etkisi; kent konutlarının, kentsel gelişimin ve kültürel değişimin yönünü belirlemede oldukça önemli olmuştur. Yaşanan bu değişimler ve kültürel birikim mekansal organizasyonu ile işlevsel yapıyı dönüştürmektedir. Bu değişimlerin konutların mekansal organizasyonundan ortaya çıkarılabilmesi ile tezin hipotezi doğrulanmıştır.Anahtar Kelimeler: Çok katlı konut/konutlaşma, Mekan dizim, Betimsel analiz, Diyarbakır

Today, emerging in Istanbul, multi-storey buildings become main building form of the cities of Turkey, which have become widespread after World War II. Economic conditions, official regulations and sociocultural factors affect the outspread of the multi storey buildings. The aim of this research which held in specifically in the city of Diyarbakır, is to show how those factors affect the advance of the multi-storey buildings across the country and in the city of Diyarbakır. Analyses are made on the settlement scale and the building scale. A theoretical framework for the development of multi-storey buildings has been prepared and the urban development plans of the city of Diyarbakır are given. Space syntax and visibility graph methods are used for the spatial analysis on the building scale. The characteristics of the structures on the settlement scale are investigated. In order to elaborate the strong factors in the urban development process the experiences and evaluations of who has taken an active role are examined. Within the framework of these themes, depth interviews are held with the officials who have decided on housing production and those of who take part in the planning and implementation of housing production. Graphics, convex space and visible area maps are created with the help of the Agraph and Depthmap. While citing the development process of the city of Diyarbakır, the socio-economic, technological and legal / administrative changes are mentioned that have major effects in housing and the city. The changes in spatial organization with the cultural background convert the functionality of the structures. The findings and evaluations show that the hyphothesis of this research is valid.Key Words: Multi-storey house/housing, Space syntax, Descriptive analysis, Diyarbakır