Gayrimüslim azınlıklara göre Türkiyede vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, gayrimüslim azınlıkların Türkiye'de vatandaşlık ve vatandaşlık eğitiminine ilişkin görüş ve beklentilerinin ortaya konmasıdır. Bu temel amaç çerçevesinde çalışmada dört alt amaç belirlenmiştir; Katılımcıların,1. Sosyal hayata ilişkin görüş ve beklentileri nelerdir?2. Vatandaşlık politikalarına ilişkin görüş ve beklentileri nelerdir?3. Vatandaşlık eğitimi politikalarına ilişkin görüş ve beklentileri nelerdir?4. Geleceğe yönelik beklentileri nelerdir?Araştırmaya, ülkemizde resmikabul çerçevesinde azınlık statüsünde olan üç cemaat (Ortodoks Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler) dâhil edilmiştir. Çalışma, nitel araştırma yöntemi ile tasarlanmış ve yürütülmüş olup katılımcıların belirlenmesinde kartopu örneklem tekniği kullanılmıştır. Kartopu tekniği ile öncelikle her cemaatten birer üyeye ulaşılmış ve bu üyelerin de yönlendirmesi ile cemaat içi diğer katılımcılara ulaşma imkânı olmuştur. Bu şekilde her katılımcıdan yeni bir katılımcı adayına ulaşılarak toplamda otuz dört katılımcıyla araştırma yürütülmüştür. Çalışmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat kullanılmış; katılımcılar ile yüz yüze gerçekleştirilen görüşmelerde araştırma soruları temelinde tartışmalar gerçekleştirilmiştir. Yarı yapılandırılmış mülakat ile elde edilen veriler, öncelikle yazıya dökülmüştür. Tüm görüşmelerin yazıya geçirilmesinin ardından metinler birden çok kez okunarak, konuya ilişkin bütüncül bir bakış açısının sağlanması hedeflenmiştir. Araştırmada, veri analizinde içerik analizi tekniği kullanılmış; görüşme metinleri, araştırma soruları da dikkate alınarak kategorik olarak incelenmiştir. Katılımcıların konuya ilişkin vermiş oldukları cevaplar, belirli bir düzen içerisinde kategorik olarak bulgular kısmında betimlenmiştir. Bunun yanı sıra katılımcıların söylemlerinden doğrudan alıntılar da yapılarak ortaya konan bulguların güvenilirliği desteklenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulardan hareketle, Türkiye'deki azınlıkların sosyal hayatlarında kimliklerinden dolayı büyük sorunlar yaşamadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın bir diğer alt amacı olan vatandaşlık politikalarına ilişkin ise katılımcıların büyük çoğunluğu, cumhuriyet dönemi politikaları kapsamında özellikle son on yılda büyük değişim ve dönüşümlerin yaşandığını; geçmişte azınlıkların ikinci sınıf vatandaş ve yerli ötekiler olarak görüldüğünü ancak günümüze gelindiğinde çok ciddi iyileşmelerin yaşandığını belirtmektedirler. Vatandaşlık politikalarının bir anlamda yansıma alanı olarak vatandaşlık eğitimi de yine araştırma kapsamında katılımcılar ile gerçekleştirilen görüşmelerde gündeme gelmiştir. Bu kapsamda katılımcıların özellikle ders kitabı, öğretim programları, öğretmenler ve okul iklimi temalarındaki tecrübelerinden de hareketle Türkiye'deki vatandaşlık eğitimine ilişkin görüş ve beklentileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgular göstermektedir ki; ülkemizdeki azınlıklar, özelikle Milli Güvenlik, Tarih ve Sosyal Bilgiler derslerinde çeşitli sıkıntılar yaşamışlardır. Bu derslerin içeriklerinde yer alan Kurtuluş Savaşı, Milli Mücadele yılları ve Türkiye'nin stratejik konumu gibi konularda azınlıklar, tek taraflı bir anlatımın var olduğunu ve bu kapsamda da Ermeni, Rum ve Yahudilerin sürekli olarak hain, düşmanla işbirliği yapmış olan milletler olarak tasvir edildiklerini vurgulamışlardır. Bu durumun çözümüne yönelik katılımcıların ortak önerisi, ders kitaplarında tarih yazım dilinin çok yönlü ve birlikte yaşama kültürüne hizmet edecek şekilde olmasıdır. Araştırmada son olarak katılımcıların, araştırma konusu kapsamında, geleceğe yönelik görüş ve beklentileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Katılımcıların ifadelerinden hareketle, azınlıkların Türkiye'deki vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi politikalarının yakın ve uzak gelecekte daha da iyi bir noktaya geleceğine, gelecekteki Türkiye'de azınlıkların daha eşit ve katılımcı birer vatandaş olarak yaşamlarını sürdürmeye devam edeceklerine inandıkları söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Vatandaşlık, vatandaşlık eğitimi, ders kitabı, azınlık.

Core aim of this research is to present the view and the expectations of non-Muslim minorities about citizenship and citizenship education in Turkey. Within the framework of this core aim four sub-aims are determined; 1. What are participants' views and expectations about social life?2. What are participants' views and expectations about citizenship policies? 3. What are participants' views and expectations about citizenship education policies? 4. What are participants' expectations directed to future? Three communities (the eastern Orthodox, Armenians and Jews) which have levee minority status in our country were included to this research. The study is designed and conducted with qualitative research method and snowball sampling method is used in determination of the participants. By snowball sampling method one member from each community was reached firstly, with guidance of these members the opportunity to reach other participants was originated. In this way by reaching a new member with the help of the former participant the research was conducted. In the study semi-structured interview was used as data collection tool; in the face to face interviews made with participants was realized on the basis of research questions. The datum received from semi-structured interviews put down on paper primarily. After all of the views are put down on paper, a holistic view about the subject is aimed to be provided by reading the texts by more than once. In the research content analysis method was used in data analysis; interview texts are examined categorically by taking into account the research questions. The answers of the participants about the subject are indicated categorically in finding section in a specific order. Besides the reliability of the findings is supported by quoting from the participants' statements. From the point of received findings in the research, the result is that the minorities in Turkey don't face big problems in their social lives because of their identities. About the citizenship policies which are another sub-aim of the study, a great majority of the participants state that great transformations and changes are occurred particularly in the last ten years within the scope of republic period policies; in the past the minorities was seen as second class citizens and domestic others but today very serious improvements are provided. As a reflection area of citizenship policies citizenship education is on the top of the agenda within the scope of research. Within this scope with reference to participants' experiences about the subjects of particularly schoolbook, education program, teachers and school atmosphere it is tried to determine their views and expectations about the citizenship education in Turkey. The received findings show that; the minorities in our country face some problems especially in the lessons of National Security, History and Social Sciences. Minorities emphasizes that in the subjects like War of Independence, National Struggle years and strategic location of Turkey which are included in these lessons contents there is a subjective expression and within this scope Armenians, Rums and Jews are always figured as traitors, and the nations which cooperated with the enemy. As a solution for this situation the participants' offer is that the history wording of the schoolbooks must be multi-sided and serve to culture of living together. Lastly in the research participants' views and expectations directed to future are tried to be determined within the scope of the research. It can be said in reference with the participants' statements that minorities believe that citizenship and citizenship education policies will reach a better point in near and far future, and the minorities will continue to live as more equal and participator citizens. Keywords: Citizenship, citizenship education, minority.