48-72 aylık çocuklar için `Yenilenmiş Knox Okul Öncesi Oyun Ölçeği`nin Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 48-72 aylık çocukların serbest oyunlarında sergiledikleri davranışların gözlemlenmesiyle çocukların `oyun yaşı`nı hesaplayarak, çocuğun gelişim düzeyi hakkında bilgi veren Yenilenmiş Knox Okul Öncesi Oyun Ölçeği'ni (Revised Knox Preschool Play Scale/ RKPPS) Türk çocuklarına uyarlamak ve `Yenilenmiş Knox Okul Öncesi Oyun Ölçeği'nin belirlenen bazı psikometrik değişkenlerle (yaş, cinsiyet, anne-baba eğitim durumu, aile gelir düzeyi) olan ilişkisini incelemeyi amaçlamaktadır.Tarama modelinde planlan araştırmanın çalışma grubunu 2015-2016 eğitim yılında İstanbul ili Anadolu ve Avrupa yakası içinde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı özel ve devlet okul öncesi eğitim kurumlarından tabakalı rastgele örnekleme yöntemine göre kolay ulaşılabilirlik ilkesiyle seçilen 48-72 aylık 236 okul öncesi çocuğu oluşturmaktadır. Ölçeğin kapsam geçerliliği için alan uzmanlarının görüşleri alınmış ve Lawshe tekniği ile kapsam geçerlik indeksi 48-59 aylık çocuk formu için .81, 60-72 aylık çocuk formu için .89 şeklinde hesaplanmıştır. Yapı geçerliliği kapsamında Ölçek sonucu ulaşılan oyun yaşı ile kronolojik yaş arasındaki uyumun %86.8 olduğu görülmüştür. Kriter geçerliliği için Marmara Gelişim Ölçeği kullanılmış ve iki ölçme aracı arasında; 48-59 aylık çocuk formu için .001 düzeyinde pozitif yönlü, yüksek düzeyde anlamlı ilişki olduğu (r=,778; p<.001) ve 60-72 aylık çocuk formu için .001 düzeyinde pozitif yönlü, yüksek düzeyde anlamlı ilişki olduğu (r=,787; p<.001) bulunmuştur. Ölçeğin iç tutarlılık Cronbach Alpha değeri .747 ile yeterli düzeyde bulunmuştur. 61 çocuk ile 15 gün arayla yapılan test tekrar test sonuçları arasında .001 düzeyinde anlamlı ilişki olduğu bulunmuş ve Pearson korelasyon katsayısının 0,819 olduğu görülmüştür. Gözlemciler arası uyum güvenirliği için 60 çocuk puanlanmış ve puanlama sonuçlarından Ağırlıklı Kappa (WeightedKappa) değeri .736 ile `çok iyi uyuşma` sağlandığı ayrıca gözlemlemciler arası sınıf içi korelasyon katsayısının SKK=.83 olduğu görülmüştür. Çalışma kapsamın 48-72 aylık çocukların Yenilenmiş Knox Okul Öncesi Oyun Ölçeği'nden aldıkları puanlar psikometrik özelliklere göre incelenmiştir. Buna göre Ölçekten alınan puanlar ile çocuğun cinsiyeti arasında kız çocukları lehine, eğitim aldığı sınıfın mevcudu arasında kalabalık sınıflarda eğitim alan çocuklar lehine, daha önce okul öncesi eğitim alma süresi arasında eğitim süresi daha uzun süre olan çocuklar lehine ve aile gelir düzeyi arasında üst gelir düzey lehine anlamlı fark bulunmuştur. Öte yandan Ölçekten alınan puanlar ile çocuğun kardeş sayısı, kaçıncı çocuk olduğu, eğitim aldığı sınıfın yaş düzeyi, anne yaşı, baba yaşı, anne eğitim düzeyi ve baba eğitim düzeyi arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Yapılan analizler doğrultusunda, Yenilenmiş Knox Okul Öncesi Oyun Ölçeği'nin çocukların oyun gelişimlerinin değerlendirildiği ve oyun gelişimine paralel olarak çocuğun normal gelişim gösterip göstermediği hakkında araştırmacıya bilgi verebilecek geçerlik ve güvenirliğe sahip bir ölçme aracı olduğu görülmektedir.

This research aims to adapt `Revised Knox Preschool Play Scale/RKPPS` for Turkish children which provides information about development level of 48-72 month-old preschool children by calculating their play age through observing their behavior during free play and also to examine the relationship of `Revised Knox Preschool Play Scale` with some variables (age, gender, educational level of mother and father, family economic level). This research was carried out with survey method. Study group which selected by stratified random sampling through principle of easy accessibility included 48-72 month-old 236 preschool children who continue their education in public and private preschool education institutions of Ministry of National Education in Istanbul during 2015-2016 school year. For content validity, field experts' opinions were taken and content validity index with Lawshe technique was calculated as .81 for 48-59 month-old child form and .89 for 60-72 month-old child form. For construct validity, consistency between children's play age and chronologic age was found to be 86.8%. The scale's Cronbach Alpha internal consistency value was found as .747. It was found there is a significant relation at the level of .001 between test and retest scores which carried out with 61 children 15 days apart and determined that Pearson correlation coefficient between them is 0,819. For inter-rater consistency, 60 children were observed and Weighted Kappa was calculated as .736 which means there is very good consistency, and inter-rater intraclass correlation coefficient was found as SKK=.83.In addition, 48-72 month-old children's Revised Knox Preschool Play Scale mean scores were examined according to psychometric properties. Therefore, it was found that children's mean scores significantly differ according to their gender on behalf of girls, class size on behalf of children who are in more crowded classrooms, duration of preschool education on behalf of children who benefit from preschool more and family economic level on behalf of children from high-income families. On the other hand, it was also found that children's mean scores do not significantly differ according to number of siblings, birth order, age group of classroom, age of mother and father and educational level of their mothers and fathers.In line with these analyses, it was concluded that Revised Knox Preschool Play Scale evaluates children's play development and is a reliable and valid scale which can give information to researchers about whether a child develops normally in parallel with his/her play development.