Türkiye`deki askeri darbelerin lise tarih ders kitaplarına etkileri: 27 mayıs 1960-12 mart 1971 örneği

Abstract

Bu araştırmada 'Türkiye'de gerçekleştirilmiş askeri darbelerden 27 Mayıs 1960 ve 12 Mart 1971 Darbesi'nin lise tarih ders kitaplarına nasıl etki ettiğini?' ortaya koymak amaçlanmıştır.Tarih Ders kitaplarının mevcut rejimler tarafından bir araç olarak kullanılma çabası okul/mektep kavramıyla birlikte ortaya çıkmış eski bir yaklaşımdır. Yaygın olarak ifade edildiği gibi sadece ulus devletlerin ortaya çıkışıyla değil evveliyattan itibaren bu yöntem, Devletler tarafından iyi/sadık/muti vatandaşlar yetiştirmek üzere kullanılagelmiştir. Bu gücü kullanmak isteyen iktidar sahiplerinin onaylanmış bilgi ve değerleri bir araya getirerek hedef kitleye sundukları ders kitapları kültür aktarımına aracılık etmenin yanı sıra politik bir söylem de taşımaktadırlar.Askeri vesayetle yönetilen ya da askerlerin darbeyle yönetime el koyduğu ülkelerde tarih eğitimi, toplumu tektipleştirme planının bir parçası haline gelmektedir.Eğitimi 'bir toplum dizayn etme mekanizması' olarak gören Darbeci subayların bu anlayışla darbelerin hemen ardından tarih derslerine de yön vermeye çalıştıkları bilinen bir gerçektir.Askeri darbe ile yönetilen ülkelerde darbeciler tarih eğitimini darbe ideolojisinin bir parçası olarak gördüklerinden müfredatlara, derslere, kitaplara müdahale etmişlerdir.27 Mayıs 1960 Darbesinden itibaren ülkemizde de bu yöntem sürekli kendini göstermiş, tarih dersleri yeni bir toplum inşa etmenin bir parçası olmuştur.Darbeci subayların eğitim ile yakından ilgilendiğinin çok sayıda vesikası olmakla birlikte ülkemizde yapılmış son iki eğitim kanununun darbe döneminin bir ürünü olması, eğitim yoluyla toplumu dizayn etme çalışmasının geldiği boyutu göstermesi bakımından önemli ve anlamlıdır.Lise tarih derslerinin darbeci subayların etkisiyle şekillenmesi, bir takım problemleri de beraberinde getirmiştir. Tarih derslerinin savaşların merkeze alındığı militer bir bakış açısıyla ele alınması öğrencide 'öteki' merkezli duyguları güçlendirerek, militarist eğilimler uyandırmaktadır.Darbecilerin etkisiyle yazdırılmış lise tarih ders kitaplarında; komşu devletler potansiyel düşman olarak ilan edilmekte, siyaset, hükümet, sivil yönetim gibi kavramlar ötekileştirilmekte, askerler ve askeri yönetimler ülkenin yegâne sahibi ve kurtarıcısı olarak gösterilmektedir. Bu yaklaşım savaş ve militarizm duygusunu güçlendirilmekte, demokrasi ve sivil iktidarlar itibarsızlaştırılmaktadır.Bu araştırmada; Dönem ile ilgili Hukuki Mevzuat ve Metinler, Hükümet Programları ve Kalkınma Planları, Milli Eğitim Şura Kararları, Tarih Öğretim Programları doğrultusunda şekillenen, lise tarih ders kitapları doküman incelemesine tabi tutulmuştur.27 Mayıs ve 12 Mart Darbesi öncesi liselerde okutulan son tarih ders kitapları ile kurdurulmuş askeri darbe hükümeti döneminde yazdırılmış ilk lise tarih ders kitapları arasındaki farklılıklar incelenmiştir. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır.Araştırmanın sonuçlarına göre; Dönemin Lise Tarih Ders Kitaplarının metinleri toplu olarak analiz edildiğinde; Darbeci Subayların vatandaş yetiştirmeyi esas aldıkları, Rusya Düşmanlığı, ABD ve İngiltere dostluğu anlamına gelecek ifadeler kullandıkları, Osmanlı Devlet adamlarını ve yönetimini itibarsızlaştırıp, darbeleri ve darbeciliği meşrulaştırdıkları söylenebilir.Anahtar sözcükler: 27 Mayıs Darbesi ,12 Mart Darbesi, Lise Tarih Ders Kitapları, Vatandaş Yetiştirme

In this study, it is intented to reveal `how the military coups of May 27, 1960 and March 12, 1971 in Turkey influenced high school history textbooks`.Trying to use history textbooks as a tool by existing regimes is an old technique which emerged together with concept of school in general. This method not only has been used with the emergence of nationalist governments (as commonly expressed) but it has also been used previously by countries to raise good/loyal/ obedient citizens. In addition to mediating culture transfer of preapproved facts and values to the target masses by authorities who want ot use this power, these books also contain a political discourse. Teaching history in a county ruled by military guardianship or seized by military coup is becoming a part of society stereotyping plan. With this approch, it is a known fact that the coup officers who see education as a mechanism to design society also try to influence history curriculum directly after the coup. In countries ruled by a military coup, since the coup see history education as a part of coup ideology, they have intervened into the curriculum, courses and books. This method has shown itself constantly in our country since the 27 Mayıs 1960 coup with history lessons becoming a part of building a new society.There are many documents showing that officers involved in the coup were also very interested in education. This along with the fact that the last two Education Laws are a product of the coup period are significant indicators of the extent of the effort to design the population through education. Shaping high school history classes under these officer's influence has brought with it a number of problems. These war-centric history classes taken from a military viewpoint reinforce 'marginal' sentiments in students that evoke militarist inclinations. In Highschool History textbooks written under the influence of insurgent officers, neighboring countries are declared as potential enemies, concepts like politics, government, and civilian authority are marginalized, and the military and military regimes are shown as the sole owner and savior of the country. This approach serves to strengthen the sense of war and militarism while discrediting democracy and civil power.In this study, document examinations of legistations and legal texts pertaining to the period, Government Programs and Development Plans, National Education Council Decisions, and high school history textbooks shaped according to History curriculum were carried out.Differences between the last history textbooks taught in high schools before the 27 may and 12 march coup and the first textbooks written in the military coup government period were investigated. Content analysis method was used to analyze the data.The results show, when period high school history textbooks were collectively analyzed, we can acknowledge that the coup government aimed to educate civilians based on principles like Ataturk's principles and Secularism; used speech which supported a NATO-friendly approach in foreign policy and legitimized coups; laid claims to the Turkish History Thesis; were sympathetic to Ancient China; included military aspects of the Old Turkic dynasties and states in great and exaggerating detail; aimed to sow enmity against Russia, France and Arabs; while pushing for friendship with USA and England; and discredited Ottoman Dignitaries and government while legitimizing coups and those who carry them out.Key words: May 27 coup, March 12 coup, High School History Textbooks, Raising citizens