Ortaokul öğrencilerinin bireysel değerleri ile okul kültürüne ilişkin algılarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, ortaokul öğrencilerinin bireysel değerleri ile okul kültürüne ilişkin algılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında İstanbul İlinde Üsküdar ilçesindeki devlet ortaokul, imam hatip ortaokulu ve özel ortaokulda okuyan 6.,7. ve 8. Sınıf öğrencilerinden 389 kişi oluşturmuştur. Araştırmada, çalışma evreninin büyük olması nedeniyle örneklem alma yoluna gidilmiştir.Yapılan çalışmanın örneklemi ise uygun örnekleme yöntemi kullanılarak oluşturulmuştur. Araştırmada kullanılan ölçekler, öğrenciler için kişisel bilgi formu, öğrencilerin okul kültürü hakkındaki görüşlerini belirlemek amacı ile Battal Göldağ tarafından geliştirilen Okul Kültürü Ölçeği, öğrencilerin değer tercihlerini belirlemek amacıyla Portre Değerler Anketi kullanılmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli uygulanmıştır. Araştırmada 5 alt probleme cevap aranmıştır. Verilerin çözümlenmesinde frekans analizi, betimleyici analizler (ortalama ve standart sapma), bağımsız örneklem t testi ve tek yönlü varyans analizi , LSD Post-Hoc ve Pearson Korelasyon Analizi tekniklerinden yararlanılmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgular şunlardır: Ortaokul öğrencilerinin ön plana çıkardıkları değerler sırası ile evrenselcilik, güvenlik, uyarılım, iyilikseverlik, hazcılık, öz yönelim, geleneksellik, başarı ve güç 'tür. Erkek ve kız öğrenciler okul kültürünü aynı düzeyde algılamaktadırlar.Öğrencilerin okul kültürünü algılama düzeyleri öğretmene karşı tutum değişkenine göre, anneleri ve babaların eğitim seviyeleri arttıkça, daha olumlu bir tutum sergiledikleri, okula karşı tutum, okul-çevre ilişkisi, okul kültürel normları değişkenlerine göre annelerin eğitim seviyesi arttıkça daha olumlu bir tutum sergiledikleri, okula aidiyet duygusu değişkenine göre annelerinin eğitim seviyesi düştükçe okula daha az aidiyet duygusu hissettikleri görülmüştür. Okul değerleri, okula karşı tutum ve okul-çevre ilişkisi değişkenlerine göre babalarının eğitim seviyesi arttıkça okul değerlerine daha olumlu bir tutum sergiledikleri, okula aidiyet duygusu değişkenine göre ise babalarının eğitim seviyesi düştükçe daha çok aidiyet duygusu hissettikleri, babaları üniversite mezunu olan öğrencilerin, babaları okur-yazar olan veya ortaokul mezunu olanlara göre okula daha az aidiyet duygusu hissettikleri görülmüştür. Okula karşı tutum değişkenine göre, 8. sınıf öğrencilerinin, 6. ve 7. sınıflara göre okula karşı daha olumsuz bir tutum sergiledikleri, okul çevre ilişkisi ve okula aidiyet duygusu değişkenlerine göre, 6. sınıfların, 7. ve 8. sınıf öğrencilerine göre daha olumlu bir tutum sergiledikleri ve okula daha fazla aidiyet duygusu hissettikleri görülmüştür.Öğrencilerin okul kültürünü algılama düzeyleri özel ortaokulda okuyan öğrencilerin, diğer okullarda okuyan öğrencilere göre öğretmenlerine karşı daha olumsuz bir tutum sergiledikleri, okul değerleri değişkenine göre imam hatip ortaokulunda okuyan öğrencilerin, diğer okullarda okuyan öğrencilere göre okul değerlerine karşı daha olumlu bir tutum sergiledikleri, okula karşı tutum, okul-çevre ilişkisi, okula aidiyet duygusu değişkenlerine göre özel ortaokulda okuyan öğrencilerin, diğer okullarda okuyan öğrencilere göre okula daha olumsuz bir tutum sergiledikleri görülmüştür. Okul kültürel normları değişkenine göre özel ortaokulda okuyan öğrencilerin, imam hatip ortaokulunda okuyan öğrencilere göre daha olumsuz bir tutum sergiledikleri, resmi ortaokulda okuyan öğrencilerin, imam hatip ortaokulunda okuyanlara göre okul kültürel normlarına karşı daha olumlu bir tutum sergiledikleri görülmüştür.Öğrencilerin değerleri algılama düzeyleri, kız öğrencilerin hazcılık, uyarılım, öz yönelim, evrenselcilik, iyilikseverlik ve güvenlik değerlerine erkek öğrencilerden daha fazla önem verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin değer tercihleri evrenselcilik, yönelim, güvenlik, uyarılım, iyilikseverlik, hazcılık, özyönelim, geleneksellik, başarı ve güç şeklinde bulunmuş, en fazla önem verdikleri değerin evrensellik, en az önem verdikleri değerin ise güç olarak bulunmuştur. Geleneksellik değişkenine göre annesi ilkokul mezunu olan öğrencilerin daha çok önem verdiği, uyarılım değişkenine göre öğrencinin annesinin eğitim seviyesi arttıkça önem verme seviyesi de aynı oranda artmaktadır. Öz yönelim değişkenine göre babası ortaokul mezunu olan öğrencilerin, babası lise, üniversite veya lisansüstü mezunu olanlara göre daha az önem verdiği söylenebilinir.İmam hatip ortaokulu olan öğrencilerin, özel ortaokulda okuyanlara göre güç ve başarı değerlerine daha çok önem verdiği bulunmuştur. Okul-çevre ilişkisinde, okula aidiyet duygusu ve okul kültürel normlarında ki pozitif değişim olduğunda değerler de pozitif bir şekilde artış görüldüğü tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Örgüt Kültürü, Okul Kültürü, Değer, Bireysel Değerler

ABSTRACTWith this study, individual values of the secondary school students and researching their perceptions relevant to school culture have been targeted. The work group of the study is comprised of 389 persons who are the students at 6th, 7th and 8th Class of the state secondary school, imam-hatip secondary school and private secondary school in Uskudar County, at the Anatolian Side of İstanbul Province, within the 2016–2017 school years. Since the population of the study is too large, a sampling way is preferred. The sampling of the study performed has been constructed by implementing a proper sampling method. For the scales implemented for the study, a personal information form for the students, and a School Culture Scale developed by Battal Goldag have been utilized in order to determine the opinions of the students on school culture, and a Portrait Values Survey. In this study we seek answers to 5 sub-problems. Descriptive analysis (such as mean and standard deviation values), independent sample t test, one-way analysis of variance, and LSD Post-Hoc & Pearson Correlation Analysis techniques are utilized for analyzing the data. The findings obtained from this study are as follows: Value preferences that the secondary school students featured are respectively universalism, security, stimulation, benevolence, hedonism, self-direction, traditionalism. Boy and girl students perceive the school culture with the same levels. It has been seen that regarding to the attitude to teacher variable of the perception levels of school culture of the students, the students whose parents' education levels increase have shown more positive attitude; and that regarding to the attitude to school, the school-environment relationship, the school cultural norms variables, the students whose mothers' education level increase have shown more positive attitude; and that regarding to the school sense of belonging variable the students whose mothers' education level decrease they feel less school sense of belonging. It has been seen that regarding to the school values, the attitude to school and school-environment relationship variable, the students whose fathers' education level increase have shown more positive attitude to the school values, and that regarding to the school sense of belonging variable, the students whose fathers' education level decrease have shown much more school sense of belonging, and the students whose fathers are graduated from university have shown less school sense of belonging rather than those whose fathers are literate or graduated from secondary schools. It has been seen that regarding to the attitude to school variable the students in class 8 have shown more negative attitude to school rather than the students in classes 6 and 7, and that regarding to the school – environment relationship and the school sense of belonging variable the students in class 6 have shown much more positive attitude and much more school sense of belonging rather than the students in class 7 and 8. It has been also seen that regarding to the perception levels of the students, the students in private secondary schools have shown more negative attitude to their teachers rather than the students in other schools; that regarding to the school values variable the students in imam hatip secondary schools have shown more positive attitude to the school values, comparing to the students in other schools; and that regarding to the attitude to school, school-environment relationship and the school sense of belonging variable, the students in the private secondary schools have shown more negative attitude to school comparing to the students in other schools. It has been seen that regarding to the school cultural norms variable, the students in private secondary schools have shown more negative attitude to school cultural norms rather than the students in imam hatip schools; and that the students in state secondary schools have shown more positive attitude to school cultural norms rather than to the students in imam hatip secondary schools. It has been concluded that regarding to the value perception levels of the students, the girl students have shown much more significance to hedonism, stimulation, self-direction, universalism, benevolence and security values comparing to boy students. Value preferences of the students are found as universalism, direction, security, stimulation, benevolence, hedonism, self-direction, traditionalism, success and power; and also found that the most significant values for them is universalism and, the least significant value is power. Regarding to the traditionalism variable, the students whose mothers are graduated from primary schools show more significance and to the stimulation variable, while the education level of the student's mother increases, the students' significance degree also increase at the same rate, respectively. It can be said that, regarding to self-direction variable, the students whose fathers are graduated from secondary school have shown less importance comparing to students whose fathers are graduated from high school, university or any post-graduate program. It has found that the students of the imam hatip schools have shown much more importance to power and success values rather than the students of the private secondary schools. At the school – environment relationship, it has also found out that whenever a positive variance happens at school sense of belonging and school cultural norms, values also increase in positive manner.Keywords: Organizational Culture, School Culture, Value, Individual / Personal Values