Okul yöneticilerinin çevik liderlik özelliklerinin örgütsel bağlılığa etkisi: İngiltere ve Türkiye okullarında karşılaştırmalı bir analiz

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin çevik liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılık algılarına etkisini Türkiye ve İngiltere'de karşılaştırmalı örnekler düzeyinde incelemek ve bu konuda katılımcı öğretmenlerden görüşler derlemektir. Araştırma, nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma yöntem araştırma desenlerinden `sıralı açıklayıcı tasarım` bağlamında, karşılaştırmalı eğitim yöntemleri esasları dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Bu tasarım kapsamında öncelikle nicel araştırma süreçleri yürütülmüş, gerekli analiz işlemleri gerçekleştirildikten sonra nitel basamaklara geçilmiştir.İlk olarak araştırmanın nicel kısmı için Türkiye okullarında 2018-2019 eğitim-öğretim yılında İstanbul ili Anadolu Yakası'nda bulunan resmi okul öncesi-ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapmakta olan 691 öğretmenden, araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan `Çevik Liderlik Ölçeği` ve Allen, Meyer ve Smith (1993) tarafından geliştirilip Dağlı, Elçiçek ve Han (2018) tarafından Türk dili ve kültürüne uyarlanmış olan `Örgütsel Bağlılık Ölçeği` kullanılarak `survey` yöntemiyle veriler toplanmıştır. Araştırmanın İngiltere bölümü için ise Brighton&Hove Bölgesi'ndeki okul öncesi-ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapmakta olan 182 öğretmenden, araştırmacı tarafından İngiliz dili ve kültürüne uyarlanmış olan `Agile Leadership Scale` ve Allen, Meyer ve Smith (1993) tarafından geliştirilmiş olan `Organisational Commitment Questionnaire` kullanılarak `survey` yöntemiyle veriler toplanmıştır. Araştırmanın nitel verileri ise Türkiye'de ve İngiltere'deki nicel verilerin toplandığı okullarda görev yapmakta olan 30 öğretmen ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler sonucunda toplanmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi yöntemi, nicel verilerin analizinde ise parametrik istatistiksel analiz teknikleri (T Testi, Anova…vb), Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon tekniği ve Regresyon analiz teknikleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ulaşılan başlıca sonuçlar şu şekildedir: Gerek Türkiye gerekse İngiltere'deki çalışma kapsamına alınmış okullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin algılarına göre, okul yöneticilerinin çevik liderlik özellikleri sergiledikleri yönünde bulgulaara ulaşılmıştır. Okul yöneticilerinin çevik liderlik davranış özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık algıları arasında olumlu bir ilişkisellik dikkat çekmektedir. Okul yöneticilerinin çevik liderlik davranış düzeylerinin, öğretmenlerin bağlılık hislerine etkileri incelendiğinde ise; her iki ülke sonuçları da çevik liderliğin örgütsel bağlılık olgusunu etkilediği sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmenlerin okul yöneticilerinin çevik liderlik davranışlarına ilişkin algıları gerek Türkiye'de gerekse İngiltere'de görev yapmakta olan öğretmenlerin; cinsiyetlerine, görev yaptıkları okul kademelerine, eğitim durumlarına, yaşlarına, mesleki kıdemlerine göre istatistiksel olarak çeşitli farklılıklar göstermektedir. Her iki ülkede de yürütülmüş nitel araştırmaların bulguları ise araştırmanın nicel yönünü destekler niteliktedir. Türkiye ve İngiltere'de karşılaştırmalı olarak yürütülmüş bu araştırmanın sonuçlarına göre en çarpıcı bulgular özetle, çevik liderlik olgusunun ve bileşenlerinin eğitim örgütlerinde uygulanabilir liderlik özelliklerinde olduğu, küresel bir nitelik taşıdığı ve örgütsel bağlılık kavramı üzerinde güçlü bir etkiye sahip olduğu yönündedir. Ayrıca katılımcıların görüşleri ve araştırma sonuçları doğrultusunda okul yöneticilerinin çevik liderlik davranışlarına ilişkin olarak birtakım öneriler de çalışmanın sonunda sunulmuştur.

The aim of this study is to investigate the effect of school administrators' agile leadership behaviours on organizational commitment of teachers at the level of comparative examples both in Turkey and the UK and to get opinions of participant teachers. This research was conducted in mixed method research design in which quantitative and qualitative methods are used together, in the context of `sequential explanatory design`, taking into account the principles of comparative education methods. Within the scope of this design, primarily quantitative research processes were conducted; the completion of data analysis, qualitative steps were conducted.First of all, the data for the dissertation was obtained from 691 teachers, working in pre-school, primary school, secondary and high schools in Asian Side of Istanbul for the academic year of 2018-2019 in the quantitative part of the research. In order to accomplish this task, the method of `survey` was conducted by using two scales; Agile Leadership Scale which was developed for his study by the researcher, and Organizational Commitment Questionnaire (OCQ), developed by Allen, Meyer and Smith (1993) and adopted by Dağlı, Elçiçek and Han (2018) into Turkish language and culture. For the UK part of the research, the related data for the dissertation, obtained from 182 teachers, working in pre-school, primary school, secondary and high schools in Brighton & Hove region for the academic year of 2018-2019 for the quantitative part of the research. The data were obtained from them using the method of `survey` by Agile Leadership Scale, adopted into English Language and Culture by the researcher and Organizational Commitment Questionnaire (OCQ), developed by Allen, Meyer and Smith (1993).For the qualitative part of the research, data was obtained from 30 teachers working in the schools that were also part of quantitative part of the research in Turkey and the UK as a result of semi-structured interviews. The parametric analysis methods (T test, Anova, etc.), Pearson Product Moment Correlation and Regression analysis methods were carried out to analyse the collected data.The main results of the research reveal that teachers, participating in the research both in Turkey and the UK, think school administrators have agile leadership characteristics. When the relationship between agile leadership characteristics of school administrators and teachers' perception of organizational commitment is examined, the results of the researches, conducted in both countries reveal that agile leadership characteristics of school administrators and teachers' organizational commitment perceptions have positive correlations. Upon examining the effects of agile leadership behaviour levels of school administrators on teachers' sense of commitment; the results of the research, conducted in both countries reveal that agile leadership characteristics have effect on organizational commitment sense of teachers. In addition, teachers' perceptions of agile leadership behaviours of their school administrators differ statistically when they are grouped based on gender, school level, age, graduation level and seniority in both countries. Findings of the qualitative research conducted in both countries often support the quantitative aspect of the research. To sum up, the most striking results of this research, carried out in both Turkey and the UK comparatively; the agile leadership phenomenon and its components have applicable leadership characteristics in educational organizations, has a global nature and a strong impact on the concept of organizational commitment. Finally, suggestions regarding the agile leadership behaviours of school administrators were presented at the end of the study in the light of participants' opinions and research results.