Uludağ Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi`ndeki bazı derslerde öğretme öğrenme faaliyetlerinin niteliği

Abstract

Bu araştırma, Uludağ Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakül tesindeki öğretim elemanlarının, öğretim hizmetini oluştu ran değişkenlere (ipucu, pekiştireç, dönüt-düzeltme ve öğ renci katılımı) derslerinde yer verme bakımından araların da anlamlı farkların bulunup bulunmadığını ve bu değişken lere ne düzeyde yer verdiklerini saptamak amacıyla yapıl mıştır. Betimsel nitelikte olan araştırmada veriler göz lem yoluyla elde edilmiştir. Araştırmanın evrenini Uludağ üniversitesi Ne`catibey Eğitim Fakültesinde ders veren kad rolu Öğretim elemanları oluşturmaktadır. Evrene giren 73 öğretim elemanı içerisinden örneklem alma yoluna gidilme mesine rağmen, derslerde gözlem yapma olanağı bulunmayan öğretim elemanları araştırmanın kapsamı dışında bırakılmış tır. Bu nedenle veriler 50 öğretim elemanı üzerinden top lanmıştır. Araştırmada kullanılan gözlem formu, Bloom' un `öğrenme Plodeli,,nde yer alan öğretim hizmetindeki öğeler doğrultusunda, uzmanların görüş ve Önerileri ile deneme gözlemlerinden elde edilen bilgiler ışığında, araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Gözlem formunda 40 davranış bulunmaktadır. Bu davranışların 5' i öğretme-öğrenme süre cinin başında (giriş aşamasında) yer verilen İpucu A, 9'u öğretme-öğrenme süreç; boyu.ca (geliştirme aşamasında) kul lanılan İpucu B, 7'si Pekiştireç, 7*si Dönüt-Büzeltme ve 142 1.2` si Öğrenci Katılımı ile ilgilidir. Veri toplama aracın daki davranışlar, gözlemci tarafından: Çok İyi (4), İyi (3), Orta (2), Zayıf (l) «e Hiç (0) şeklinde derecelendirilmiş- tir. Analizlerde bu derecelerin sayısal değerleri kullanıl mıştır. Gözlem yoluyla elde edilen verilerin geçerliğini saptamak amacıyla, aynı davranışlar anket formu haline ge tirilerek öğrencilere uygulanmış, öğrencilerin görüşleri ile araştırmacının gözlemi arasındaki ilişki saptanmıştır. Araştırmada, ikiden fazla grup karşılaştırmaların da varyans analizine başvurulmuş, F istatistiği anlamlı farka işaret ettiğinde, bu farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek amacıyla t testinden yararlanılmıştır. İkili kar şılaştırmalarda ise bağımsız t testi kullanılmıştır. Öğretim hizmetinde yer alan değişkenlerdeki davranışların ne düzey de gösterildiğini saptamak için davranışlardan elde edilen puanların aritmetik ortalamaları hesaplanarak tablolar ha linde verilmiştir. Toplanan verilerin analizi sonunda elde edilen bulgular ve yorumlar aşağıda özetlenmiştir. Uludağ Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi nin Bölümleri arasında İpucu B ve Dönüt-Düzeltme değişken leri açısından aralarında anlamlı farklar bulunmazken; İpu cu A, Pekiştireç ve Öğrenci Katılımı değişkenleri açısın dan 0.05 düzeyinde anlamlı farklara rastlanmıştır. Bu an lamlı farkın hangi bölümler arasında olduğu incelendiğinde, Eğitim Bilimleri Bölümünün diğer bölümler ile arasındaki farklardan kaynaklandığı anlaşılmaktadır (Yalnız Öğrenci143 Katılımı değişkeni açısından Eğitim Bilimleri Bölümü ile Türk Dili ve Edebiyatı Bölümündeki öğretim elemanları ara sında anlamlı farka rastlanmamıştır). Eğitim Bilimleri Bö lümü dışındaki bölümlerin birbirleri ile aralarında anlam lı fark bulunmamaktadır. Bu bulgular, Eğitim Bilimleri Bö lümündeki öğretim elemanlarının özelikle İpucu A, Pekişti- reç ve Öğrenci Katılımı değişkenlerindeki davranışlara, di ğer bölümlerdeki öğretim elemanlarına göre daha fazla yer verdiklerini göstermektedir. Fakültedeki bölümlerde öğretim hizmetindeki öğe lerin ne düzeyde sağlandığı incelendiğinde; Eğitim Bilimle ri Bölümündeki öğretim elemanları ortalamasının değişkenle rin çoğu için, diğer bölümlerdeki öğretim elemanlarından da ha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Eğitim Bilimleri Bölümün deki öğretim elemanları, öğretim hizmetindeki değişkenlere genelde `iyi` derecede (X: 3.02) yer verirken, diğer bölüm lerdeki öğretim elemanlarının `orta` derecede yer verdikle ri sonucuna varılmıştır (Fen Bilimleri X: 2.46, Sosyal Bi limler X: 2.32, Türk Dili ve Edebiyatı X: 2.52, Ortak ders lere giren öğretim elemanları `X: 2.36). öğretim hizmetinde yer alan değişkenler içerisin de sn fazla ihmal edilen değişkenin Pekiştireç değişkeni olduğu (X: 2.19) anlaşılmaktadır. Bunun nedeni, öğretim ele manlarının, öğrencinin yaşı ve seviyesini düşünerek dıştan verilen pekiştireçlerden ziyade, öğrencilerin kendi kendi lerini pekiştirmelerinin yani iç pekiştireçlerin daha ye rinde olacağı düşüncesinden kaynaklanabilir. Bu değişkeni aynı genel ortalama ile (X: 2.53) İpucu A ve Dönüt-Düzeltme 145 anlamlı farklara rastlanmazken; İpucu A, Pekiştireç ve Öğ renci Katılımı değişkenleri açısından aralarında anlamlı farklar bulunmuştur. Bu farkların hangi okul mezunları ara sında olduğu incelendiğinde; Eğitim Fakültelerinden mezun olan öğretim elemanları lehine, diğer okul mezunlarıyla aralarındaki farklardan kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Öğretim üyeleri ile öğretim yardımcıları arasın da, öğretim hizmetinde yer alan değişkenler açısından an lamlı farklar bulunup bulunmadığı incelendiğinde, öğretim üyeleri lehine tüm değişkenler açısından anlamlı farkların olduğu anlaşılmaktadır. Doğrudan üniversitede göreve başlayan öğretim ele manları ile ortaöğretim kurumlarından üniversiteye geçen öğ retim elemanları arasında anlamlı farkların olup olmadığı araştırıldığında, doğrudan üniversitede göreve başlayan öğ retim elemanları lehine İpucu A, Pekiştireç ve Öğrenci Ka tılımı değişkenleri açısından anlamlı farkın olduğu, İpucu B ve DönUt-DUzeltme değişkenleri açısından ise anlamlı fark bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Araştırmada, öğretim hizmetinde yer alan tüm de ğişkenler açısından; öğretim elemanlarının kıdemleri, cin siyetleri ve öğretmenlik formasyonunun bulunup bulunmaması yönlerinden aralarında anlamlı farkın olduğunu gösteren her hangi bir kanıta rastlanmamıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara dayalı olarak, öğretim hizmetinin niteliğinin artırılabilmesi ve yeni yapı lacak araştırmalara ilişkin önerilere yer verilmiştir.144 değişkenleri izlemektedir. Öğretim hizmetindeki değişkenler içerisinde en çok yer verilen değişken 0C: 2{.66) İpucu B değişkenidir. Bunu Öğrenci Katılımı ÇK: 2.54) değişkeni iz lemektedir. Öğretim hizmetinde yer alan davranışlar teker te ker incelendiğinde ilk sırayı aritmetik ortalaması X: 2.94 ile `Öğrencilerine karşı güleryüzlU, sevecen, hoşgörülü ve sabırlı olma` davranışı almaktadır. Bu davranışı Y: 2.92 ile `öğrencileriyle göz iletişimi kurarak sınıfı denetim altında tutma`, `X: 2.87 ile `Ses tonunu kontrollü ve düz gün bir şekilde ayarlayarak, öğrencilerin dikkatini anlat tığı konuya çekme` davranışları izlemektedir. En son sırayı ise aritmetik ortalaması, X: 1.98 ile `Bilişsel açıdan üst düzeydeki yanıtlara pekiştireç verme` davranışı almaktadır. Bu davranışı )(: 2.00 ile `Derste kazandırılması kararlaştı rılan hedef davranışlara öğrencilerin ulaşma derecesini be lirleme` davranışı takip etmektedir. Büttln bu bulgular öğretim elemanlarının, sınıf içi atmosferini oluşturan insan ilişkilerine yönelik davra nışlarla, sözel iletişimin yoğunluk taşıdığı davranışlara öğretme-öğrenme sürecinde daha fazla yer vermelerine karşı lık, somut yaşantılar oluşturucu davranışlara daha az yer verdiklerini göstermektedir. Bu durum Sosyal Bilimler Bölü mündeki öğretim elemanları ile Ortak Derslere giren öğretim elemanlarında daha yoğun bir şekilde görülmektedir. Değişik okullardan mezun olan öğretim elemanları arasında İpucu B ve Dönüt-Düzeltme değişkenleri açısından

This research endeavors to find whether there is meaningful difference between the members of the faculty who give impor tance to the variables such as the cues, the reinforcements, the feed back-correctives and the student participation which are the main elementffthat affect the quality of teaching, uith those uho don't apply these variables in their teaching at the Necatibey Faculty of Education, Uludağ University. Furthermore, the research aims to show the extent these va riables are applied. The.data is gathered by observation in this desc riptive-type research. The universe of this research has been constituted by the teaching staff of the Faculty of Education at the Uludağ University. Although sampling has not been employed among the 73 instructors that are involved in the universe of the research, the instructors without an opportunity of observation have been left out. Therefore the data has been gathered on 50 instructors. The observation form used in the research has been developed by the researcher in the light of the imformation gathered from the trial observations together uith the views and suggestions of the specialists, following the direction of the elements employed in the process of teaching included in Bloom's `Model of School Learning`. There are forty be haviors to be observed on the observation form. The five of147 the critical behaviours used at the beginning of the process of teaching-learning are related to the cues A; the nine of these are related tD the cues B used during the period of teaching-learning, at the level of development; the seven of these are related to reinforcement, the seven of these are related to feed-back-correctives and the twelve are related uith the student participation. The behaviours in the data gathering process are scored as very good (4), good (3), fair (2), poor (l) and null (0). Te numerical values are used in the analysis. In order to certify the validity of the data gat hered by observation, the same critical behaviours uere app lied to the stydents in the form of questionnaire, and the relationship betueen the vieus of the students and the ob servation of the researcher uas determined. In the research, in the comparison of groups more than two, variance analysis uas applied and when the `F` statistic indicated a meaningful difference, `t` test uas made use of to determine the groups the difference belongs to* The independent `t` test was used in the comparison of two groups. To show the extent the cricical behaviour of the variables employed in the process of teaching, the arithme tic mean of the scores gathered from the behaviours was calculated and given in tables. The findings and interpretations obtained at the end of the analysis of the data gathered are summarized below. Uhile there is not any meaningful difference148 between the cues B and feedback-correctives in the depart ments of the Necatibey Faculty of Education at Uludağ Uni versity, there are meaningful difference at the level of 0.05 among the cues A, reinforcement and student participa tion variables. It is found that the meaningful difference betueen the departments result from the differences betueen the de partment of Education Sciences and the other departments. However» no meaningful difference has been found between the Education Sciences Department and the teaching staff of the Department of Turkish Language and Literature, from the perspective of the student participation variable. There is no meaningful difference between the departments other than the department of Education Sciences. These findings note that the instructors at the Department of Education employ the behaviours in the variables of especially cues A, rein forcement and student participation more than the members of the other departments. Uhen it is examined to see in which level the ele ments employed in the process of teaching are acquired, the teaching staff of the Department of Education Sciences are found to be more successful than those of the other depart ments in terms of most of the variables. Uhile the instruc tors of the Department of Education Sciences employ the va riables in the process of teaching in a `good` degree (X*: 3.02), the members of the other departments use them in a `fair` degree. (Sciences X: 2.46, Social Sciences X: 2. 32, Turkish Language and Literature >T: 2.52, the inst-149 ructors of the Common Lessons X: 2.36). Uhen the variables of teaching ace considered, the variable of reinforcement is found to be the most neglected one (`X: 2.19). The reason for this might be the idea that rather than the reinforcement of the instructors given from outside considering the ages and the levels of the students, the inside reinforcements of the students1 oun more suitable. This variable is followed by cues A and feedback-correctives with the same mean, X: 2.53. Among the teaching variables, Cues B is the most employed one (`X: 2.66). It is followed by the variable of student participation (Xf: 2.54). Uhen the behaviours included in the teaching pro cess are examined one by one, with a mean of X: 2.94, the behaviour of `being smiling, sympathetic, tolerable and pa tient to the students` has the first place. It is followed by the behaviours `controlling the class through eye-contact with the students` (X: 2.92) and `calling attention of the students to the subject explained by adjusting the tone of voice in a controlled and smooth manner` (>(: 2.87). The last place is to `giving reinforcement to the answers at the upper level of the cognitive domain`, with a mean of X*: 1.9B. This behaviour is followed by a mean of X: 2.00 of `determining the students* achievement of the instructional objectives`. All these findings show that the instructors give more place to the social relations which make up the in-class atmosphere and the behaviours which carry verbal communica tion intensely in teaching-learning process, where as less150 place is given to the concrete experience forming behaviour. This attitude is observed more among the teaching staff of the social sciences and those of the common lessons. Although there is no difference betueen the teaching staff graduating from different faculties in using the vari ables cues B and feedback-correctives, meaningful differences are found among them in using cues A, reinforcement and stu dent participation. Uhen the differences are examined from the point of graduation, the instructors graduating from the Faculties of Education are found to be more favourable than the other graduates. Uhen the variables betueen faculty members such as professor and, assistants is examined to see if there is a meaningful difference concerning the variables in teaching process, it is seen that there are meaningful differences in favour of the professors. Uhen differences betueen the university based uni versity teachers and the secondary-school based university teachers are considered, it is found that there is a meaning ful difference in using cues A, reinforcement and student participation in favour of the university teachers who began teaching directly at the university, where as there is no meaningful difference concerning the cues B, feed back- cor- corrective variables. No evidence to show that there is meaningful diffe rence betueen the teaching staff from the points of sexes, having teaching certificates and seniority have been found151 in terms of the variables concerning the teaching process. Suggestions are also included in, relation with the researches uhich will be carried in the future, and to develop the quality of teaching in view of the findings gathered from the research.