1. Petro döneminde Rusya`da yapılan yenilikler

Abstract

ÖZET Rus çarı Büyük Petro(1782'den itibaren çar, 1721 'den sonra im parator) yönetimi ekonomik reformlarla, Rusya'nın kültür ve devlet yapısıyla, ülkenin tarihsel gelişiminin her alanda hazırlanmasıyla ve dış politikasıyla ayırıcı bir özelik taşır. Petro, yöneten sınıfın temsilcisi ve o sınıfın çıkarlarının bir ifadesi olarak asilzade Rusya'sının başarılı biçimde gelişmesinin şartlarından biri olan reformların gerekliliğine inanmış birisiydi. O, devlet organlarının zamanın şartlarına göre yeniden yapılanmasını ısrarla sağlamaya çalışmıştır. Bu dönemde kendi ülkesinin tarihsel tecrübeleri çerçevesinde kapanıp kalmamış, başka ülkelerin de tecrübelerini görebilmiş, bunlar dan rusya şartlarına uygun olanlarını seçmişti. Onun karakterinde olağanüstü akılcı yetenek, irade gücü ve tükenmez enerji, Rusyanın yeni baştan yapılanması programının im kansız olmadığına işaret eden yönlendir. Çok yönlü bu karakteri onu bazen gemi yapımcısı bazen asker veya komutan, bazen sert ve reformcu bir hükümdar olarak gösteriyordu. Bütün reformların merkezinde bulunan Petro'nun yenilikçiliği ve enerjisi özellikle denizcilik ve askerlik alanında açıkça ortaya çıkar. Onun en önemli reformlarından biri 1716 da onaylanan askeri tüzüğün, güçlü askeri deniz filosunun, düzenli bir ordu kurulmasının sağlanmasına yönelik olmasıdır. Petro I. yönetiminde ticaret ve sanayinin artırılması, aktif iç ticaret bilançosunun sağlanması, hazine fabrikalarının çoğaltılması, özel ticaret girişimciliğinin desteklenmesi, gelişmekte olan merkantilizmin bir ifade siydi. Petro ulaşım yollarının, özellikle su kanallarının açılmasına önem11 vermiş, Volga havzasıyla Baltık denizini birleştiren Vışnevolodskiy kanalı (1703-1709), Lodojskıy kanalı (1718) açılarak, Volga ile Don arasında bir kanal inşaatına başlamıştı, bu çalışmalar Rusyanın ekonomik gücünü artırmıştır. Merkezi ve yerel yönetimlerde reformların amacı devlet organlarını güçlendirmek ve iktidarı ülkede merkezileştirmeğe yönelikti. Genel Prokurorluk bünyesinde kontrol organları ve ona bağlı mekanizmaların bulunduğu diğer organlar kurulmuş, kiliselerin bağımsızlığı sınırlandırılmıştı. Petro reformları olarak Sinod (Diyanet işleri Bakanlığı) oluşturulmuş (1721) patriklik ilga edilmişti. Ülkede eyaletler kurulmuş ve bu eyaletlere vilayetler kazalar bağlanarak idari taksimat ve yönetim düzeni kurulmuştu. Petro, Rus kültürünün gelişmesi için çaba gösterdi. Devletin ihtiyacı olan uzmanların eğitimine ve bilimin gelişmesine büyük ilgi duydu. Moskova'da `Matematik` ve `Denizcilik Bilimi` okulları (1721), Mimarlık, Mühendislik ve Tıp okulları açıldı. Şehirde `Rakam okulları`, maden işletmelerinde teknisyen yetiştiren okullar açıldı. Onun insiyatifiyle açılan genel ve özel okullarda çok sayıda teknik, idari eleman yetiştirilmeğe başlandı. 1724 yılında Akademik Gimnazyumlar ve üniversitelerle birlikte Bilimler Akademisi için de uygun şartlar hazırlanmıştı. Onun reformları bir bölüm din adamı ve tutucu boyar grubunca hoşnutsuzca karşılanıyor, ona karşı reformlarından dolayı komplolar hazırlanıyordu. Petro I, çok yönlü yetenekleriyle, tasarladığı amaçaların sonuçlandırılmasında enerjik ve sebatlı tutumuyla ve aktif kişiliğiyle Rus ya tarihinde farklı bir yere sahiptir. Onun hazırlanan ve birçok defa düzeltilen kanun ve nizanmalelerle yasama organlarının oluşturulmasına katkısı siyasi alanda da yeteneklerini ortaya koyduğunu gösterir. Petro I reformlarının Rusya için tarihsel önemine işaret eden ünlü Rus edebiyat tahiçisi V.G. Belinskiy şöyle diyor : `Büyük Petro'ya İsakievski meydanındaki süvari heykeli azdır bile, büyük Rus Çarlığının her cadde ve sokağında onun için birer kilise mibrabı yapmak yerinde olur...`

m ABSTRACT Administration of Russian czar Great Petr (Czar since 1782 and emporer after 1721) with economic reforms, cultural and state structure of Russia, with the preperation of the historical- development of the country in every field and with the foreign policy has a distinctive characteristic. Petr I, as representative of the managing class and as the expres sion of the interest of that class was a person beliving in need for realising reforms as condition for a sucessful development of aristocrat Russia. He insistingly worked to attain re-structuring of the organs of the State ac cording to the conditions of the time. Duringthis period, he did not stay with in the historical experiences of his country, but could see the experi ences of other countries and selected out of these the ones that suits to the conditions of Russia. The extraordinary national ability, will and never ending energy in his charecter are the directions that points at the fact that the program ming of restructuring of Russia is not impossible. This multy dimensional chracter he has showed him sometimes as ship builder, sometimes as soldier or commander and sometimes as a hard and reformer ruler. The improvements and energy of Petr I staying in the center of all of these reforms can be seen especially in fields of maritime and military activities. One of his most importnat reforms is the military regulation ap proved in 1716 which was directed to establishment of a powerfull mili tary sea fleet and an organised army formation. In the Petr I administration, increasing the trade and industry, at taining active domestic trating balance sheet, increasing the number of Treasury plants, supporting private trading attempts was an expression of developing merchantilism.IV Petro I placed emphassi especially to opening of water canalls and to water transportation lines. Vişnevolodskiy canal connecting Volga Basin and the Baltik See (1703 - 1709), Lodojskiy canal (1718) were opened and construction of a canal between Volga and Don started. These activities increased the economic powerof Russia. The objective of the reforms in the central and local administra tions was to streng then the State organs and to centeralise the adminis tration in power in the country. With in the structure of the general Prokur- orship, control organs and mechanisims that are attached to it were established and the independance of Churchas were limited. As reforms of Petr I Sinod (Ministry of Religous Affairs) was formed (1721) and patri- archship was abolished. Petr I struggled for development of Russian culture. Showed great interest to training of experts needed by the state and to teh devel opment of science. In Moscow, Schools for `Mathematics` and `Meritime Science` (1721), Architecture and Engineering and Medicine were opened. In the City `Figure Schools` were opened and schools fortrain- ing technicinas for mining enterprises were established. From the general and private schools opened with his incestives great number of technical, administrative personnel are started to be trained. In year 1724, together with acedemic Gymnasiums and Universi ties suitable conditions for Academy of Sicence were also prepared. His reforms were unple asently met by certain men of religoun and boyar grups and departures from his reforms against him strated to gain speed. Petr I with multy directional abilities, with energetic and firm atti tude and active personality with respect to having results for objectives projected has a different place in the history of Russia. With the laws and regulations prepared and ammended at manytimes the contribution made by him to the formation of the legislative organs also show the fact that he has put his abilities also in political field. The famous Russian literature historian V.G. Belinskiy pointing at the importance of the Petr I reforms for Russia states as follows : `The ca- valaryman statue for Great Petr in İsakievski center is not enough for him. It will be propert to construct a church mihrab for him, in every street and walk way in `Great Russian Czarship.`