Samet Ağaoğlu`nun hayatı, sanatı ve eserleri

Abstract

`Samet Ağaoğlu'nun Hayatı, Sanatı ve Eserleri` konulu araştırmamızın amacı, Cumhuriyet dönemi hikâye ve yazarlarından olan Samet Ağaoğlu'nu bütün yönleriyle inceleyerek, siyasî hayatı ön plâna alındığı için gölgede kalmış olan edebî kişiliğini ve eserlerini gün ışığına çıkarmaktır. 1909 yılında Karabağ'da doğan Samet Ağaoğlu, 198,3'te İstanbul'da ölmüştür. Meşrutiyet devri Türkçülerinden olan Ahmet Ağaoğlu'nun oğludur. Ankara Lisesi'ni ve Ankara Hukuk Fakültesi'ni bitirdikten sonra, Strazburg'ta ihtisasını yapmış, yurda dönünce de çeşitli ba kanlıklarda çalışmıştır. 1946'da avukatlığa ve siyasî hayata geçerek 1950, 1954, 1957 seçimlerinde Manisa milletvekili seçildikten sonra başbakan yardımcılığı ve birkaç kere de bakanlık görevlerinde bulunmuştur. 27 Mayıs 1960'ta ordu, yönetime el koyunca Yassıada'da diğer Demokrat Partililer ile birlikte yargılanarak ömür boyu hapse mahkûm edilmiş, ancak 1964 affında kamu haklarından yoksun ola rak serbest bırakılınca kalan ömrünü hatıralarını ve siyasî yazılarını kitap haline getirmekle geçirmiştir. Samet Ağaoğlu'nun eserleri incelendiğinde onun küçük hikâye, hatıra, portre gibi çeşitli edebî türlerde başarılı örnekler verdiği ancak bunlar arasında `hikâye`nin ön plânda yer aldığı görülür.ii Bu hikâyelerde toplumsal sorunlardan çok kişilerin iç dünyaları ile ilgilenerek buhranlı ve hasta ruhların tahlilleri ile de rinleşen hikâye tarzını geliştirmiştir. Hikâyelerinin bir diğer önemli özelliği, bunların hatıra türü ile de yakınlık göstermesidir. Birçoğu otobiyografik hikâye olup gerçek hayatta tanıdığı insanlar ele alınmıştır. Yazarın bundan başka sadece hatıra türünde kaleme aldığı eser leri ve devrin tanınmış edebî, siyasî şahsiyetlerini anlattığı portrele ri bulunmaktadır. Samet Ağaoğlu'nun özellikle hatıra ve portre gibi ede biyatımızda az örnekleri bulunan türlerde derinleşmesi ve seviyeli eserler vermesi, Türk Edebiyat Tarihi bakımından önemlidir. Yaşadığı dönemin sosyal, politik ve edebî ortamını da belirt mek suretiyle Samet Ağaoğlu ve eserlerini incelemeye çalıştığımız bu araştırmanın, onun bilinmeyen yönlerini ortaya çıkararak bundan sonraki edebiyat araştırmalarında yol gösterici bir nitelik taşıyabileceğini düşünmekteyiz.

The aim of our research topic, `The Life, Art and Works of Samet Ağaoğlu` is to examine Samet Ağaoğlu, one of the writers of the Republican period, in every aspect and to bring his works, which were shadowed by his predominant political career, into light. Samet Ağaoğlu, who was born in 1909 in Karabağ, died in 1983 in Istanbul. He was the son of Ahmet Ağaoğlu a prominent figure of the Turkish Community during the years of Constitutional Monarchy. After graduating from the high school and faculty of Law in Ankara, he carried on his further studies for specialization in Strazburg. When he returned home, he worked at various ministries. In 1946, he started practising law along with politics. He was elected member of the Turkish National Assembly from Manisa in the 1950-1954-1957 elections and served as a minister for several times. When the military took over the government on May 27, 1960, he was tried along with the other Democratic Party members in Yassiada and sentenced to life imprisonment. He was pardoned and released in 1964, being deprived of all public rights or services. He has spent the rest of his life writing his memories and collecting his political articles in a book. When his literary works are examined thoroughly, it is seeniv that he has produced successful examples of short stories, memories and portraits but his stories have the front-rank importance. In his stories, he has emphasized the inner world of the characters and analyzed the stressful and mentally ill ones, thus improving his style. Another characteristic of his stories is the close link with the memento types. Most of them include the autobiographies of the people he had been acquainted with. Besides those, the writer has some pure memento works which reveal the stories of some popular literary and political people of his time. From the point of Turkish Literature History, his profound works, specially his memories and portraits, which are rare in our literature, occupy an important place. By bringing the social, political and literary circumstances of his period into light, we believe this research will reveal the unknown aspects of Samet Ağaoğlu and will furnish information for further literary studies that might be realized about him.