İlköğretim okullarında örgütsel çatışma yaratan durumlar ve çatışma yaratma dereceleri hakkında yönetici ve öğretmen görüşleri

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı,Ankara îli merkez ilçelerindeki ilköğretim okullarında okul yöneticileri ile öğretmenler, öğretmenlerle öğretmenler arasında örgütsel çatışmaya neden olabilecek durumların, çatışma yaratma derecelerini, belirlemektir. Türk Eğitim sisteminin temelini oluşturan ilköğretim okulları, bir değişim süreci içerisindedir. Ortak bir geçmişe sahip olmayan ilk ve orta öğretim kademeleri bir yönetim altında toplanmışlardır. İlköğretim okullarında örgütsel çatışmaya neden olabilecek durumları saptamak, ilköğretim okullarının birinci ve ikinci kademelerinin `bütünü` oluşturma çabalarına olumlu katkılar sağlayabilir. Bu araştırmada çatışma durumları saptanırken, bir örgütün yönetsel eylemlerinin, örgütün yapısından bağımsız gelişemeyeceği sayıltısından hareket edilmiş ve verilerin yönetim süreçleri ve insan ilişkileri boyutunda aranması tasarlanmıştır.. Araştırmanın problemi şöyle ifade edilmiştir: İlköğretim okullarında örgütsel çatışmaya neden olabilecek durumların çatışma yaratma dereceleri hakkında yöneticilerin ve öğretmenlerin görüşleri nelerdir? Araştırma bir alan araştırmasıdır.Araştırmanın evrenini Ankara İli merkez ilçeleri belediye sınırlan içerisinde bulunan ilköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenler oluşturmaktadır.Sözkonusu evrenden 26 okul örneklem kapsamına alınmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen bir anketle elde edilen verilerin çözümlenmesinde istatistiksel teknikler olarak ortalama,standart sapma ve Khi-Kare tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları şöyle özetlenebilir: 1 -Yöneticiler ve öğretmenler arasında örgütsel çatışma yaratan durumlar, yönetim süreçleri boyutunda denetleme ve değerlendirme, karara katılma, yönetici ve öğretmenlerin görev ve sorumluluklarını ihmal etmeleri ve iletişim konulan ile ilgilidir.Ill 2- Yöneticiler ve öğretmenler arasında örgütsel çatışma yaratan durumlar, insan ilişkileri boyutunda saygı, dedikodu, önyargı, bazı kişi ya da gruplarla farklı ilişki, öğretmenlerin yöneticiye karşı gruplaşma eğilimleri, karşılıklı güven eksikliği, yöneticinin politik görüş ve tutumunu ilişkilere yansıtması ile ilgilidir. 3 -Öğretmenler arasında çatışma yaratan durumlar, dedikodu, politik görüş ve düşüncelerin yansıtılması, kademelerarası görev dağılımının dengeli olmaması, kademeler arasında eğitim ve öğretim anlayışı ile ilgili karşılıklı suçlamalar, ikinci kademede görev alan öğretmenlerin konumlarını farklı algılamaları ve ayrı öğretmen odalarının kullanımı konularım kapsamaktadır. 4-Çatışma yaratan durumların çatışma yaratma dereceleri ile cinsiyet değişkeni arasındaki ilişkiler anlamlıdır.Aynı durumlar karşısında çatışma yaşandığım ifade eden kadınların oranlan erkeklerin oranlarından daha yüksektir. Kadın ve erkek görüşleri arasındaki anlamlı farklılıklar özellikle iletişimle ilgili durumlarda dikkat çekicidir. 5-Çatışrna yaratan durumların çatışma yaratma dereceleri ile kıdem değişkeni arasındaki ilişkiler anlamlıdır.Durumlar karşısında çatışma yaşandığını en yüksek yüzde oranıyla ifade eden grup mesleğin ilk 5 yılında olan öğretmenler tarafından oluşturulmaktadır.Çatışma yaratan durumlar karşısında çatışma yaşandığını en düşük yüzde oranıyla ifade eden grup ise kıdemi 11-15 yıl arasında olan öğretmenlerden oluşmaktadır.Kıdemi 21 yıldan fazla olan öğretmenler grubu sadece önyargı,ilişkilerin resmiyet düzeyi,gruplaşma ve güven konularıyla ilgili durumları diğer durumlara oranla daha yüksek bir yüzde oranıyla çatışma durumu olarak görmektedirler. 6- Her bir kademe,diğer kademede görevli öğretmenlerin çatışmaya neden olan durumlarda etkin olduğunu düşünmektedir.Her iki kademede görev alan öğretmenler çatışma yaşandığını en düşük yüzde oranıyla ifade eden grubu oluşturmaktadır.

IV SUMMARY The objective of this study is to identify on the basis of the views of teachers and administrators the degree of conflict creation of the situations that may lead to organizational conflict between the administrators and teachers and among teachers in the primary schools in the central districts of Ankara. The primary schools which form the basis of the educational system are in a process of change.The first and second tiers which do not share a common past have been put under a single administration. The identification of the situations that are likely to cause organizational conflict between the administrators and teachers and among teachers can contribute positively to the efforts towards forming a `whole` out of the first and second tiers of primary schools. While identifying the conflict situations that should be included in the measurement,the starting point was the assumption that administrative actions of an organization can not developed independently from the structure of the organization and the questionaire was prepared as of comprising organizational processes and human relations dimension of administration. The research problem was formulated as follows:What are the views of the administrators and teachers on the degree of conflict creation of the situations that may lead to organizational conflict in the primary schools? The study is a survey research. The research population is comprised of the administrators and teachers serving in the primary schools within the municipal boundaries of the central districts of the province of Ankara.Twentyfive schools out of this population were included in the sample. In the analysis of the data obtained from the survey designed by the researcher,mean,standart deviation and Chi-square were used as statistical techniques. The findings of the study can be summarized as follows:l.The situations that create organizational conflict between administrators and teachers in the administration process are related to supervision and evaluation,participation in decision making,neglect of duties and responsibilities by teachers, and communication. 2.The situations that lead to organizational conflict between administrators and teachers at the dimension of human relations are respect,gossip,prejudice, varying relationships with certain persons and groups, propensity by teachers to form groups against administrators,mutual lack of respect,and the interference of administrators political views and attitudes with their interpersonal relations. 3. The situations that create conflict among teachers include gossip, reflection of political views and thoughts, unbalanced distribution of duties and responsibilities between tiers, mutual incriminations between tiers related to varying understanding of training and education, different perception by teachers in the first tier of their station, and use of different staff rooms. 4.The relationship between the degree of conflict creation of conflict creating situations and gender is statistically significant.The percentage of women experiencing conflict under the same situation is higher than the percentage of men.The significant differences between men and women's views on communication are particularly noteworthy. 5. The relationship between the degree of conflict creation of conflict creating situations is significantly related to seniority. The teachers who are in the first 5 to 10 years of their career are the group which expressed experience of conflict with the highest percentage.On the other hand, the group which stated experience of conflict with the lowest percentage ratio is comprised of teachers with 11 to 15 years of seniority.The teachers which have 21 or more years of seniority in their careers see only prejudice, official level of relations, grouping and trust as situations creating conflict with a higher percentage ratio in comparison with other situations. 6. Each tier thinks that the other tier teachers are efficacious in creating conflict situations.The teachers who are assigned duties at both tiers form the group which expressed experience of conflict with the lowest percentage ratio.