Klasik dönem İslam kültüründe Basra ve Küfe mekteplerinin yeri ve önemi

Abstract

Y ÖZET `Klâsik Dönem İslâm Kültüründe Basra ve Küfe Mekteplerinin Yeri ve Önemi (VH-IX. Yüzyıllar)` konulu çalışmamızda amacımız, mevcut materyaller ışığında bu iki şehirde oluşan mektepleri tarih perspektifi içinde incelemektir. İslâm tarihinde diğer bölgelerden farklı bir gelişme ve oluşumun Basra ve Küfe şehirlerinde meydana gelmesinin sebeplerinin, İslâm kültürünün anlaşılması ve günümüzde de devam eden anlayışların köklerinin tespiti açısından önemli olduğu aşikârdır. Bu iki şehir, eski Mezapotamya ve İran kültür mirasının etkisinde ve ipek ve baharat yollarının geçtiği bir bölgede, İslâmiyetin ilk dönemlerinde Arapların İran'ı fetihlerim kolaylaştırmak için kurulmuştu. VII. yüzyılda İslâmiyetin gelişiyle, bölgenin bu stratejik konumu ve kültür mirası, her iki şehrin farklı inanç ve kültürlerden oluşan eski Mezapotamya ve İran kültür mirasının tamamını İslâmiyetin hizmetine sunmasına ve bu zengin altyapının yeniden şekillenmesine imkân sağladı. Bu şehirlerde yüzyıl süren ekonomik ve sosyal değişiklikler ve kozmopolit şehir topluluklarının oluşması, sadece siyasî olayları yönlendirmekle kalmamış, bir İslâm Medeniyetinin ortaya çıkışının temelini de oluşturmuştur. Bu çalışma, eski Mezapotamya ve İran kültürel mirası ve İslâm'ın sentezinden oluşan İslâm Medeniyetinin ilk dönemlerindeki oluşumunun çekirdeğini, yani Basra ve Küfe Mekteplerini konu almaktadır. Bu çalışmada, İslâm felsefesi diyebileceğimiz kelâm, fıkıh (İslâm hukuku), Arap dili ve özgün İslâm tasavvuf mekteplerinin geçmişle ve İslâmla olan bağını siyasî, sosyo-kültürel ve ekonomik şartlar çerçevesinde incelemeye çalıştık.

ABSTRACT With this study our objective under the heading `The Status and Importance of Basra and Kufa Schools in the Classical Era Islamic Culture (VTI-IXth Centuries)` is to investigate the schools founded in these cities, in the light of available materials, with a historical perspective. It is obvious that causes of the foundation and development of these schools in these cities rather than others is important in understanding the Islamic culture and in determining the roots of still existing understandings. » Both cities were established in a region, which was still strong influence of ancient Mesopotamian and Iranian cultural heritage and on the spice and silk roads, in S) order to facilitate the expeditions into Iran. With the introduction of Islam into this region in the seventh century, this strategic location and cultural heritage enabled both cities to bring the whole of the ancient Mesopotamian and Iranian heritage, consisted of different beliefs and cultures, into the purview of Islam and caused reformation of this prosperous background. Century-long processes of economic and social change and the formation of cosmopolitan urban societies in these cities governed not only political events, but were the basis for the emergence of an Islamic Civilization. This study, therefore, presents the nuclei of the early Islamic civilization which is synthesis of Mesopotamian and Iranian cultural heritage and Islam, i.e. Basra and Kufa Schools. Under this study, we tried to investigate the development of schools of kelam (Islamic philosophy), fıkıh (Islamic law), Arabic and tasavvuf (Islamic Mysticism) and their links with both past and Islam under political, social, cultural and economic conditions.