Die Begriffe `sünde, schande, peinlich` im Deutschen und ihre Türkischen aquivalente

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı, toplumdan topluma farklılık gösteren `ayıp`, `günah` ve `yakışıksız` kavramlarını Almanca ve Türkçe'de gerek Sözcükbilim gerekse Sözlükbilim ve Anlambilim açısından inceleyerek iki dildeki kullanımlarını gösteren bir `kavram alanı` oluşturmaktır. Tez toplam sekiz bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Anlambilim hakkında teorik bilgiler tartışılarak çalışma konusu ile ilgili kavramların açıklanmasına yer verilmiştir, ikinci bölümde ise Sözlükbilim'le ilgili teorik bilgi ve görüşler sunularak araştırmanın malzemesini oluşturan Dornseiff, Wehrle/Eggers ve Recai CİN'in sözlükleri ile birlikte anlam ilişkisine göre düzenlenmiş sözlükler üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde Sözcükbilim ve onun'la doğrudan ilişkili olan bir dilin sözcük dağarcığı hakkında kuramsal bilgiler yer almaktadır. Dördüncü bölümde, Dornseiff, Wehrle/Eggers ve Recai CİN'in sözlüğündeki `ayıp - günah - yakışıksız` üst başlıkları alt kavramlarıyla liste halinde sunulmuştur. Daha sonra iki ayrı Almanca sözlükten alınan kavramlar tek bir listede birleştirilir. Böylece iki sözlüğün karşılaştırılması için ortak payda elde edilmiş oldu. Daha sonra her iki sözlükten elde edilen veriler tümüyle karşılaştırılır. Beşinci bölümde ise anlam ilişkisine göre düzenlenmiş sözlüklerden alınmış olan Almanca ve Türkçe `ayıp - günah - yakışıksız` üstbaşlıkları ve bunların altında bulunan diğer kavramların Steuerwald, Denker-Davran ve Heuser-Şevket gibi iki dilli sözlüklerde mevcut olup olmadığı araştırılır. Bu araştırmanın sonucu tablo halinde sunulmuştur.in Altıncı bölümde, üçü Alman Edebiyatından, üçü de Türk Edebiyatından olmak üzere çevirileri ile birlikte altı eser `ayıp - günah - yakışıksız` kavramları açısından taranarak yeni bir veri tabanı oluşturulmuştur. Eserlerde kullanılan kavramların, Dornseiff, Wehrle/Eggers ve Çin'in idyografık sözlüklerinde mevcut olup olmadığı araştırılmıştır. Aynı araştırma Steuerwald, Denker-Davran ve Heuser-Şevket iki dilli sözlüklerinde de uygulanmıştır ve sonucu yüzdelerle gösterilmiştir. Tezin yedinci ve sekizinci bölümlerinde, araştırılan konunun genel değerlendirilmesi ve eleştirisi yapılmıştır. Ele aldığımız üstbaşlık ve alt kavramlarının idyografık sözlüklerdeki durumu ve ele alınışı değerlendirilmiştir. Almanca' da ki üst başlık ve alt kavramların Dornseiff ve Wehrle/Eggers sözlüklerindeki dağılımı değerlendirildikten sonra bunların iki dilli sözlüklerdeki konumları tartışılmaktadır. Denker-Davran ve Steuerwald' in Almanca-Türkçe sözlüğü ile Heuser-Şevket ve Steuerwald'in Türkçe-Almanca sözlüğü bu araştırma sonucuna göre eleştirilmiştir. Sözlüklerin eleştirisi yapıldıktan sonra edebi eserlerin orjinal ve çevirilerindeki kullanılan kavramlar değerlendirmeye tabi tutulmuş ve sonucu grafiklerle gösterilmiştir. Son olarak sözlüklerden elde edilen sonuçlarla eser taramasından elde edilen sonuçlar birbiriyle karşılaştırılır. Ek bölümünde ise altıncı bölümde incelenmiş olan eserlerde bulunan kavramları içeren cümleler çevirileri ile birlikte sunularak kavramların doğru, yanlış, eksik çevrilmiş veya hiç çevrilmemiş oldukları belirtilmiştir Sonuç olarak ele aldığımız `ayıp`, `günah`, `yakışıksız` üst başlıkları ve alt kavramlarının Türkçe ve Almanca'da toplumsal bağlam açısından farklılıklar gösterdiği tesbit edilmiştir

IV ZUSAMMENFASSUNG Die vorliegende Magisterarbeit, in der die Begriffe `SCinde - Schande - Peinlich` im Deutschen und im TCirkischen erforscht werden, besteht aus insgesammt 8 Hauptteilen. Im ersten Teil der Arbeit wird versucht, über das Thema `Semantik` eine allgemeine Darstellung zu machen. Es werden vor allem die Begriffe, die mit dem Thema der vorliegenden Arbeit in Verbindung sind, beschrieben. Im zweiten Teil wird die Lexikographie detaillierter definiert und somit auch die ideographischen WorterbCicher, die als Materialbasis der vorliegenden Arbeit dienen, vorgestellt. Im dritten Teil wird die Lexikologie und deren Unterberreich `Wortschatz` beschrieben. Im vierten Teil werden zuerst die Begriffe `SCinde - Schande - Peinlich` und deren Unterbegriffe aus den Worterbuchern von Dornseiff, Wehrle/Eggers und Cin anhand authentischer Listen gezeigt. Dann werden diese Begriffe und Unterbegriffe aus den ideographischen Worterbuchern Dornseiff und Wehrle/Eggers zusammengestellt noch einmal tabellarisch aufgelistet, urn einen Vergleich beider WorterbCicher zu erhalten. Zum SchluB werden die zusammen benutzten Begriffe von `SCinde - Schande - Peinlich` anhand einer Liste dargestellt. Im fCinften Teil wird untersucht, ob die Begriffe in den zweisprachigen Worterbuchern von Steuerwald, Denker-Davran und Heuser-Şevket vorhanden sind. Diese Untersuchung wird vom Deutschen ins Tdrkische und vom TCirkischen ins Deutsche gemacht. Dieses Verfahren wird tabellarisch dargestellt.İm sechsten Teil der Arbeit werden drei Romane aus der türkischen Literatür und drei Romane aus der deutschen Literatür mit ihren Übersetzungen auf die Begriffe untersucht. Es wird erforscht, ob die aus den Romanen entnommenen Begriffe, in den ideographischen Worterbuchern von Domseiff, Wehrle/Eggers und Cin vorhanden sind und, ob diese Begriffe mit ihren Übersetzungen in den Zweisprachigen Worterbuchern vorkommen. Im siebten und achten Teil wird eine allgemeine Auswertung und Kritik über das erforschte Thema vorgenommen. Zuerst wird eine Kritik über die VVörterbücher gemacht, in dem das Vorhandensein der Begriffe `Sünde - Schande - Peinlich` in den deutschsprachigen ideographischen Worterbuchern Domseiff und Wehrle/Eggers und zweisprachigen Worterbuchern Steuerwald, Denker-Davran und Heuser-Şevket kontrolliert wird. Zuerst wird die Verteilung der deutschen Begriffe `Sünde - Schande - Peinlich` aus den Worterbuchern Domseiff und Wehrle/Eggers graphisch gezeigt. Dann werden diese Begriffe mit den vorkommenden Begriffen in dem türkischen ideographischen Worterbuch von Cin verglichen. Im weiteren Teil werden die deutsch-türkischen Worterbucher von Denker- Davran und Steuerwald und die türkisch-deutschen Worterbucher von Heuser-Şevket und Steuerwald kritisiert. Es wird Untersucht, ob die Begriffe `Sünde - Schande - Peinlich` in diesen Worterbuchern vorhanden sind oder nicht. Nach der Kritik der Worterbucher, wird die Kritik der bearbeiteten Romane gemacht. Es wird kritisch dargestellt, ob die Begriffe richtig, unvollstândig, falsch oder nicht übersetzt worden sind. Ausserdem werden die Begriffe die in den Romanen vorgekommen sind, mit denen in den ideographischen Worterbuchern vorkommenden Begriffen verglichen.