Yörük ve Türkmenlerin sosyo-kültürel yapısı (Kırıkkkale Karakeçili Aşireti örneği)

Abstract

On birinci yüzyıldan itibaren Türkmen diye adlandırılan Oğuz Türkleri bugünkü, Türkiye, Azerbaycan, Iran, Irak ve Türkmenistan Türklerinin ataları olan bir Türk boyudur. Türk devletçilik geleneğinde çeşitli Türk boylarının birliğini oluşturan Oğuz Türkleri tarihte, Selçuklu Devleti, Karakoyunlu ve Akkoyunlu, Anadolu Beylikleri, Osmanlı Devleti ve nihayet Türkiye Cumhuriyetini oluşturmuşlardır. Türkistan'daki dinî farklılaşma sonucu, Oğuz Türklerinde Türkmen kavramı ortaya çıkmıştır. Bu dinî farklılaşmaya maruz kalan ve Anadolu'ya gelerek yurt tutan Türkmenler arasında esasta yaşam tarzlarında (yerleşik veya konar- göçer) ve dinî pratiklerde (Sünni-Alevi) sosyal farklılaşma görülmektedir. Bu yaşanılan sosyal farklılaşma sonucunda da Türkmen aşiretleri kendilerini Türkmen adı yanında Yörük etnonimi ile tanımlamaktadırlar. Yörükler dil, din ve etnik olarak Türkmenlerden farklı olmayıp, aksine Türk kültür dairesi içinde yer almaktadır. Kırıkkale Karakeçilileri, Doğu ve Güneydoğu (Urfa-Siverek-Suruç) ile Batı Anadolu'da (Bursa- Söğüt-Domaniç) yaşayan Karakeçili aşiretlerinin kesişme noktasında yer almaktadır. Bu bölgede yaşayan Karakeçili aşireti kendilerini Yörük olarak adlandırmaktadır. Oysa, Doğu ve Güneydoğu'da yaşayan Karakeçili aşiretleri ise kendilerini Türkmen olarak nitelendirmektedirler. Ayrıca, Kırıkkale Karakeçilileri yaşadıkları ilçe sınırları içinde Karakeçili Yörüğü etnonimini kullanırlarken, ilçe sınırları dışında Karakeçili aşireti adlandırmasını kullanmaktadırlar.

Oghuz Turk is a Turkish `boy` and the ancestor of all the Turks living in Turkey, Azerbaijan, İran and Iraq today. They have been called as Turcoman since the 11th century on. After they had appeared in historical Oghuz Turks formed unity of many Turkish `boys` for several times and later, they founded the wellknown Turkish States; Seljuk State, Anatolian Beyliks, i.e. Karakoyunlu and Akkoyunlu Beyliks, the Ottoman State and finally Turkish Republic. As a result of the religious differentiation occured in Türkistan, the `Turcoman` concept came into being among Oghuz Turks, it can been easily that there is also a social differetiation both in the live style (nomadic or settled) and the religious practices (Sunnite-Alevi) of the Turcomans who came from Türkistan and settled in Anatolia. This social differentiation brought also the `Yörük` ethnonym which was used by Turcomans to identify themselves. Yörüks are not different linguistically, religiously and ethnicaly from the other Turcomans and they take their part in the Turkish cultural circle. Karakecilis of Kırıkkale are living just in the middle of the Eastern and Southeastern Karakeçili Turcoman clans (Urfa-Siverek-Suruc) and the Western Turcoman clans (Bursa-Söğüt-Domanic). Karakecilis of Kırıkkale and Western Turcomans call themselves as `Yörük`. But Karakecilis of Eastern and Southeastern Anatolia call themselves only as Turcoman. Beside that, Karakecilis of Kırıkkale use the ethnonym of `Karakeçili Yörüğü` in Kırıkkale. But whenever they go outside this county, they begin to use only the concept of `Karakeçili clan`.