Kürnüç (Göynük/Bolu) bitümlü şeyllerinin redoksa duyarlı iz element incelemeleri

Abstract

Göynük (Bolu) ilçesinin kuzeybatısındaki Kızılçay Formasyonu Kabalar Üyesi şeyl ve marn türü organik maddece zengin kayaçlardan oluşmaktadır. Organik maddece zengin kayaçlar ise yüksek miktarlarda ana, iz ve nadir toprak element içerir. Çalışma alanından derlenen ve bahsi geçen bu kayaçlarda yapılan element analizleri sonucunda, kayaçların Ni, Co, Ca, Mn, Cr, Th, Pb, Zr, Sc, Ta, Cs, V, W, As, Sr, Ag, Se, Hf, Cu, Y, Si, Mg, Na, Ti gibi elementlerce zenginleştiği belirlenmiştir. V/(V+Ni), V/Cr, Ni/Co, U/Th ve V/Sc gibi redoksa duyarlı element oranları kullanılarak da organik kayaçların depolanma ortamlarındaki redoks koşulları hakkında bilgi elde edilmiştir. V/(V+Ni) oranları 0,44-0,67 ve U/Th oranları 0,46-6,00 aralığında hesaplanarak suboksik-anoksik bir ortam sunarken, Ni/Co 4,08-11,76 ve V/Sc 5,53-24,50 aralığı ile oksitken-anoksiğe kadar olan bir ortam sunmaktadır. Son olarak V/Cr oranı ise 0,85-2,15 aralığında olup oksik ortam verileri ile uyumludur. Sonuç olarak Kürnüç civarı organik maddece zengin kayaç örneklerinin oksik'ten anoksik'e kadar değişen redoks ortam koşullarında depolandığı belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Redoks koşullar, depolanma ortamı, organik karbon, iz element, Kürnüç

Kabalar Member of Kızılçay formation in the northwestern Göynük occurs organic matter-rich rocks of marl and shale. Organic matter-rich rocks consist of high contents of major, trace and rare earth elements. The results of element analysis of organic matter rich rocks in study area showed that rocks are enriched by Ni, Co, Ca, Mn, Cr, Th, Pb, Zr, Sc, Ta, Cs, V, W, As, Sr, Ag, Se, Hf, Cu, Y, Si, Mg, Na, Ti. Some information about redox conditions of depositional environment of organic-rich rocks are obtained using redox sensitive element ratios such as V/(V+Ni), V/Cr, Ni/Co, U/Th and V/Sc. While calculated values of V/(V+Ni) (0,44-0,67) and U/Th (0,46-6,00) ratios indicate that the depositional environment is suboxic-anoxic, according to Ni/Co (4,08-11,76) and V/Sc (5,53-24,50) ratios, depositional environment range from oxic to anoxic. V/Cr ratio range from 0,85 to 2,15 and its competible with oxic environment values. Consequently, Kürnüç vicinity organic matter-rich rocks are generally deposited in oxic to anoxic redox conditions.Key Words: Redox conditions, depositional environment, organic carbon, trace element, Kürnüç