Niğde-Misli ovası topraklarının fiziksel özellikleri ve bu topraklarda nitrojen hareketi üzerinde bir araştırma

Abstract

59. 5, ÖZET 3u araştırmadaı Siğds/-Misli Orağa patates tarlan, yapılan topraklarım fisiksel Özellikleri incelenerek,, so*&- konusu alanda yüksek dozda kullanılan amonyum sülfat güb¬ resi nitrojeninin toprak profilîndeki dağılımı T® yi kazaca durumu ortaya koyulmaya çalı sı lan, ş Te böylece ileride bu konuda yapılacak çalışmalara ı şık tutacak `bilgilerin teîsi» ni arsaca, güdülmüş t tir ` Araştırma alasına ait toprakları» bası kimyasal özellikleri şu şekildedir? Araştırma konusu toprakların pH değerleri saturasyon ekstraktıaâa 6,75-7096 vs Is2g5 toprak- su süspansiyonumda 7s34-8^41 arasıada bulumauştur* Elektrik¬ sel dsğerlsri saturasyoa skstraktanda 0?256-8^132 ZEshos/cm, TS 1;5 toprak-sü süspansiyonumda Os 06-1-997 Knüıos/ca, arş- sandadır,, Toprakların kireç miktara ®a düşük % 0.05 TS sa yüksek % 21s13sâ'ur* Organik ssdds ıd.ktarları îss % 0-29- ^ If94 arasında değişmektedir- topraklarda suda srîysbillr katyon miktarları Cs<*`r^B5g'*`î`>Ha'r>K'*' -re anyon miktarları SO? >01`> HCOl şsklînd.® sıralanmaktadır^ Katyon dsğişia ka-^ «4.$**~. » pasiteleri 7^45 il® 3495 îne/100 gr« arasında değîşea toprak¬ larla değişebilir sodyum yüssdelsri 15sdsn küçüktür. Araştırma konusu toprakların kil miktarlara % 1^54 il® % 33P905 şilt sıîkteriara % 1-26 ilei % 39S71 T« kus mik¬ tarları ise % 41«6 île % 96574 arasında buluşmaktadır» Böl¬ ge toprakları gensl olarak kaba bünyeli olupj topraklarda nakîıa bünye sınıfları kumlu-ti a v® tınlı-kum'dur- Genel ola¬ rak prcfîllsrîa üst katlarından alt katlarına doğru büny® kabalaşmak tadı r« incelenen toprakların ortalama ağırlıklı çap değer¬ leri 0-24 ile 2?97 sam* arasında bulunmuştur- Ortalama ağır¬ lıklı çap ürerinde kil aıîktarınıa ve organik naddenin etki¬ si görülEssiştir- Bölge topraklarının Ssgül ağırlıkları 2-45 île 3*0 *3i`3 g/Q^` arasında değişaekte olup^ ortalama 2-70 g/oa tür. Ortalamanın yüksek olması; böig© topraklarında yüksek Szgül60 ağırlığa sahip minerallerin mevcudiyetiyle ilgili görül müştür^ Araştırma konusu toprakların volüm ağırlıkları; porossite değerlerinin azalmasıyla artmaktadır» `oltâs ağır- lığı değerleri isil ile 1-68 g/em arasında değişmekte olup 0 ortalama i?46 g/om olarak bulunmuş tur 0 Araştırma topraklarının porozite değerleri % 36*1 ile % 57? 2 arasındadır, Toprakların büyük bir kısma % 50 boşluk miktarına yakın değerler® sahiptir* Bozulmuş örneklerdeki hidrolik geçirgenlik değer leri 0,582 ile 13?853 cs/sa, arasında bulunmuş tur ` Örnek lerin kil yüzdeleri ile hidrolik geçirgenlik değerleri arasında % 5 ihtimalle negatif ve kum yüzdeleri ile hidro lik geçirgenlik değerleri arasında % 5 ihtimalle pozitif önemli bir ilişki bulunmuştur* Diğer taraftan^ örneklerin pcrositeieri ile hidrolik geçirgenlik değerleri arasında % 5 ihtimalle positif re organik madde miktarları yla hid rolik geçirgenlik değerleri arasında da % 1 ihtimalle ne gatif -önemli bir ilişki bulunmuştur. Araştırma alanında Âlayköy ve Konaklı profil saha larındaki toprakların infiitrasyon hızı değerleri sırasıyla 10?35 ve 20j 6 cıs/sa, olarak bulunmuştur* Araştırma konusu topraklar yüksek infiitrasyon hızına sahiptir* înoelenen örneklerin saturasyon değerleri % 20s2 ile % 6? arasında bulunmuştur.? Örneklerin kil yüzdeleri ile saturasyon yüzdeleri arasında pazitif, kum yüzdeleri ile saturasyon yüzdeleri arasında negatif önemli ilişkiler tes pit edilmiştir? Araştırma konusu toprakların tarla kapasitesi de ğerleri % 7» 91 ile % 34s41 arasında değişmektedir» Örnekle rin kil vs organik madde yüzdeleri ile tarla kapasitesinde ki rutubet yüzdeleri arasında % 1 seviyesinde önemli pozi tif ilişkiler tespit edilmiştir,, îoprak örneklerinin solma noktasına ait değerleri % 352 ile % 18o3 arasında bulunmuştur * örneklerin kil yüz deleri ile solma noktası değerleri arasında % 1 seTiyedes organik madde yüzdeleri ile solma noktası değerleri arasın da % 5 seviyede Önemli pozitif ilişkiler tespit edilmiştir-İncelenen örneklerin faydalı su tutma kapasitisi^-'-'3'' değerleri ^ 2579 il® % 16-11 arasında değişmektedir* Ör neklerin kil ve organik madde yüzdeleri ile faydalı su tutma kapasitesi değerleri arasında % 1 seviyede önemli ilişkiler bulunmuştur» Alayköy ve Konaklı deneme sahalarında gelişme dönerdııde toprak profilinin 0-30 cm»iik üst katlarında nitrojen konsantrasyonu yüksek olarak bulunmuştur» Sözko- susu katlarda ve daha alt katlardaki nitrojen konsantras yonu? parsellerde, uygulanan gübre miktarının artışına par rai el olarak artmıştır» Söküme kadar geçen süre içinde üst katlardaki nit rojen 'konsantrasyonu önemli ölçüde azalmıştır. Bu durum v® profildeki toplam nitrogen konsantrasyonunun sökümd® geliş me dönemine göre oldukça düşük bulunmasa» nitrojenin bitki tarafından kullanılması ve çeşitli şekillerdeki kaybı ile ilgilidir» Diğer taraftan 60-120 cm»iik kattaki KO^-S^unun sökümde» gelişme dönemine göre daha yüksek olarak bulunma sı; nitrojenin yıkanarak kaybolduğunun bir işareti sayıl mıştır* Tıkanmanın 200 ve 250 kg/da, amonyum sülfatın uy gulandığı parsellerde hızla arttığı tespit edilmiştir* Laboratuvarda kurulan yıkama denemesi neticeleri ne göreş yıkanma yüzdesinin Konaklı için % 25 ve Alayköy için % 5 bulunması ve Alayköy de önemli miktarda nitroje nin alt toprak katlarında bulunmuş olması da bilhassa Ko naklı5 da kuvvetli bir yıkanma olduğunu göstermektedir» Alayköy` de alt toprak katlarında kalan nitrojen-, müteakip su uygulamalarında yıkanmasıyla karşı karşıyadır- lahora- tuvarda bulunan neticeler tarla denemeleri için bulunan neticelere uygunluk göstermektedir» Yukarıdaki açıklamaların ışığı altında yıkanmanın gübrelemede dikkate alınması gereken önemli bir husus oldu ğunu söylemek mümkündür» Diğer taraftan yıkanmayı engelle yici -ir takım tedbirlerin alınması da yerinde olacaktır,-

62 SUMMARY The objectives of this research conducted on the soils of Wigde-Misii plain on «nich especially pota to is grown are? 'a) to determine the physical properties of the soils, b) to find out the distribution and leaching of nitrogen fro*s the ammonium sulphate applied at high ra tes and9 c) to assure the knowledge which will -enlighten the studies to be made in future on this subject* Some chemical properties of the soils studied we re as follows? The pH values of the soils were found to range from 6,75 to 7,96 in the saturation extract and 7=34 to 8,41 in the Is 2, 5 soilswater suspensions- The electri cal conductivity values changed fros 0,256 to 8,132 mmhos/ cm* in the saturation extracts and from 0,06 to 1`997 aahos/cia- in the Is 5 soils water suspensions. The lowest value of the carbonate contents urns 0, 05 % and the highest value is 21,19 %~ Organic natter contents were between 0,29 % and 1,94 %* The amounts of the water soluble cati ons and anions showed the following order: Ca^+Mgf5`*` >Ia`r> IT` and SO? >C1** >HCQ~ respectively. Cation exchange capacities of the soils were between 7-45 and 34? 5 iae/100 gr* Exchangable sodium percentages were lower than 15 «. Clay, silt and sand contents of the soils chan ged frois 1,54 to 33*90 %s 1,26 to 39-71 % and 41, 60 to 96,74 % respectively. In general, soils in the region ar© coarse- textured and the textural class of the soils is mainly sandy loam and loamy sand- The soil texture becosas coarser from the upper to ths Icssr layors of the profile - Mean weight diameter of the soils used ranged between 0,24 and 2,97 sisu Clay content and organic sattsr nysrs found not to affect the mean weight diameter of ths soils* fhe particle densities of the soil samples varied between 2-45 and 3c 00 gr/ca - Ths average valu© -was 2,70 gr/czr% Ths deviation from th® average value of 2,65 ^'a®63 attaributsd to the presence of heavy minerals in the soils, Ihe `bulk densities of the soils increased `with decreasing of the porosity values* The values of hulk den 's sities varied between loll' and 1- 68 gr/cm * The average value -was 1*46 gr/csi * The porosity Tallies of the soils 7>?ere between 36.1 % and 57*2-%* Most of the soil samples had a porosity of about 50 % * Hydraulic conductivity values of the disturbed soil samples -were between 0* 582 and 19*859 crs/h* A negati- ts significant CP<0. 05) relationship was found between clay contents and hydraulic conductiTity values of the so il samples* On the other hand, a positive relationship ( P<0, 05) Kas found between sand contents and hydraulic conductivity values. In addition* the porosity values of the soils samples positively (?<0»05) affected hydraulic conductivity of fhe samples* îhe relationship between or ganic matter and hydraulic conductivity values of the samples was found to be negative and significant (P<Q. 05) îhe infiltration rates of the soils at Alayköy and Konaklı were found to be 10*35 and 20,6 cas/h* lor this reason the soils studied had a high infiltration rates* Saturation degrees of the soil samples -were bet ween 20-2 and 67*0 ?§* Significant relationships -were fo und with clay and sand contents of the soil samples* 3?bs first one was a positive and the lather ^as a negative relationship * Held capacity values of the soils used in this research varied between 7*31 ®nd 34*41 %« Clay and orga nic sat ter contents of the soil samples were found to af fect ths field capacities* significantly* The soil moisture values at -wilting point ranged fros 3*2 to 18*3 %* îh®. relationship between the clay con tents and the values of wilting point was positive and significant (P<0*01) * A sisilar relationship was found with the organic matter contents of the soils samples* Available **ater holding capacities of the soils64 of the research arsa changed from 2,73 to 16,11 %« The effects of the clay and organic matter contents of the soil samples on the available water holding capacities.ser® found to ha positive and significant (]p<G*Q5) « Hitrogen contents of the upper layer of 30 en, cf the profil® at Alayköy and Konakla, research areas werg found to he high in growing season» Hi t ro gen contents of the upper and loiter layers of the profiles increased with increasing the amount of fertilizer applied. The amount of nitrogen in the upper layers dec reased significantly during the growing period until th® harvest* This finding; and the lower concentration of to tal nitrogen in the profile at the harvest according to the concentration at the growing season were found to he related to the plant use and different kinds of nitrogen loss* On the other hand, H07-îî content' of 60-120 cm» la- jer was higher at the harvest than that at the growing season. This indicated that nitrogen has- `been subjected - to leaching* Leaching rate of nitrogen at 200 and 250 kg* ammonium sulphate per decsre »as found to he high* According to the results of the experiment accom plished in the laboratory, leaching percentages in the soil samples of Konaklı and Alayköy were 25 and 5? res- pectivelly*. With the soil samples of Alayköy a conside rable amount of nitrogen was found at the lower layers of the soil column* These results showed that a severe leaching has occured in the samples of Konakla* The re maining nitrogen at the lower layers of the soil column of Alayköy was subject to leaching by irrigation ?*ater* The results obtained in the laboratory experiment f»ere similar to the results of the field experiment» In the light of the results mentioned above* it is possible to indicate that leaching phenomenon is an im portant factor® to be considered in fertilizing* For this reason* to prevent leaching of nitrogen fross the soils some measures should be considered*