Sazak-Karaköy-Delialiuşağı (Yahyalı-Kayseri) köyleri arasının jeolojisi ve maden yatakları

Abstract

ÖZET İnceleme alam, Anadolu yarımadasının güneyini teşkil eden Toros Orojenik kuşağı içinde yer alır. Saha, Adana ile Kayseri ili sınırlarında yeralmakta olup, ulaşım Yahyalı (Kayseri )/ ilçesi 'nden sağlanmaktadır. Bu alan Infrakambriyen'den - Pliyosen' e kadar olan kesikli bir is tifle temsil edilir. Birimler, litolojik ve kronostratigrafik özellikle rine göre; altı formasyon, iki üye ve bir karmaşık şeklinde ayırtlanmış- tır. Birimlerin temelini oluşturan Infrakambriyen ve Paleozoyik yaşlı is tif kendi içinde, kesintisiz ve birbirine uyumlu iken, Mesozoyik yaşlı is tif bu birim üzerine diskordans ve bindirme ile bunların da üstüne: Senozo- yik yaşlı istif diskordansla gelmektedir. Alttan üste doğru stratigrafik olarak istif şu şekildedir: S i c i - mindağı formasyonu; şist, fillit ve kumtaşları, Karaçattepe formasyonu; dolomit, kireçtaşı, kalkşist ve yumru! u kireçtaşı, Kartal kaya formasyonu ise yer yer yumrulu kireçtaşı, sılttaşı ve kumtaşı mercekleri içeren şeyller, Karakızoluğu formasyonu; metakonglomera, Delialiuşağı karmaşığı; ofiyolitik kayaç gurupları ve Pelajik çökeller, Dikme formasyonu; konglo meralar, Kumlugediktepe formasyonu; tüfitlerle temsil edilir. Yörede ekonomik değer taşıyan demir ve krom yatak veya zuhurları bulunmaktadır. Demir yataklarının rezerv dağılımı litolojik ve tek tonik kontrollü olup, kireçtaşları ile şist-fıllit türü birimlerin faylı dokanaklarında daha büyük rezervli yataklar oluşturur. Diğer zuhurlar ekonomik açıdan bu yataklarla kıyaslanmayacak kadar küçüktür. Krom cev herleşmesi, ofiyolitik dizinin dunit-harzburjit topluluğunun dunitik se-- II - viyelerinde yer yer 50-60 cm kadar kalınlık gösterir. Ekonomik açıdan de mirler kadar ekonomik öneme haiz olmayan kromitler, işletme açısından ikinci plânda kalmaktadır. Krom ve demir zuhurları genellikle basit mineral parajenezleri ile temsil edilmektedir. Krom zuhurlarının cevher minerali kromit, gang mine rali manyezit, kalsit ve opaldir. Demir zuhurlarının ise en yaygın cevher bileşeni limonit olup, buna götit, hematit, lepidokrosit, siderit ve anke- rit eşlik eder. Gang mineralleri ise kalsit, kuvars ve barittir. Demir cevherleşmesi, as i dik karakterli yüzey sularının derinlere süzülerek oralarda jeotermik gradyana bağlı olarak ısınıp, tekrar yüksel mesi sırasında beraberinde taşıdığı demirli çözeltileri uygun ortamlarda çökeltmesi şeklinde geliştiği söylenebilir. Cevherli çözeltilerin hareke tini sağlayan kanallar da, bölgede çok yaygın olan fay ve kırık gibi sü reksizlik düzlemleridir.