Konya ekolojik şartlarında bazı arpa çeşitlerinde (Hordeum vulgare L.) farklı ekim zamanlarının kışa dayanıklılık, dane verimi verim unsurları ve kalite özelliklerine etkileri üzerine bir araştırma

Abstract

oz Doktora Tezi KONYA EKOLOJİK ŞARTLARINDA BAZI ARPA ÇEŞİTLERİNDE (Hordeum vulgare L.) FARKLI EKİM ZAMANLARININ KIŞA DAYANIKLILIK, DANE VERİMİ, VERİM UNSURLARI VE KALİTE ÖZELLİKLERİNE ETKİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Âli TOPAL Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman : Yrd. Doç. Dr. Mevlüt MÜLAYİM 1993, Sayfa : 107 Jüri : Yrd. Doç. Dr. Mevlüt MÜLAYİM Prof. Dr. Ekrem KÜN Prof. Dr. Hasan Hüseyin GEÇİT Bu araştırma, iki yıl süreyle (1990-1991 ve 1991-1992), arpa çeşitlerinde (Cum- huriyet-50, Anadolu-86, Obruk-86, Yeşilköy-387, Hamidiye-85, Bülbül-89, Tokak-157/ 37 ve Efes-1) farklı ekim zamanlarmın kıştan çıkış oranı, dane verimi, verim ve bazı kalite özelliklerine etkilerini belirlemek amacıyla sulu şartlarda yapılmıştır. Bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulan denemede, arpa çeşitleri 21 EyIül-30 Kasım tarihleri arasında birer hafta aralıklarla on farklı zamanda ekilmiştir. Kıştan çıkış oranı, dane verimi, verim ve kalite unsurları bakımından çeşitler ve ekim zamanlan arasında istatistiki açıdan önemli farklılıklar bulunmuştur. İki yıllık orta lamalara göre en yüksek kıştan çıkış oranı (% 96.67) ve dane verimi (567.42 kg/da) To- kak- 157/37 çeşidinden elde edilmiştir. 21 Eylül- 19 Ekim tarihleri arasında yapılan ekimlerden, diğer ekim zamanlarına göre daha yüksek kıştan çıkış oranı ve dane verimi alın mıştır. Geciken ekim kıştan çıkış oranını ve dane verimini olumsuz yönde etkilemiş ve ekim zamanının gecikmesiyle ortalama % 41.69 oranında verim kaybı olmuştur. Bu araştırmada dane verimi ile; kıştan çıkış oranı, m^'de bitki sayısı, m^'de ferîil başak sayısı, bayrak yaprağı ayası genişliği ve hasat indeksi arasında olumlu-çok önemli, bitkide fertil kardeş sayısı, başak uzunluğu ve bin dane ağırlığı arasında olumlu-önemli, bayrak yaprağı ayası uzunluğu ve bitki boyu arasında olumlu-önemsiz ilişkiler bulun muştur. Dane verimi ile kavuz oram arasında olumsuz-çok önemli, başakta dane sayısı arasında olumsuz-önemli başakta dane ağırlığı ve ham protein oranı arasında ise olumsuz- önemsiz ilişkiler tespit edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER : Arpa, çeşit, ekim zamanı, kıştan çıkış oranı, dane verimi, verim unsurları, bazı kalite özellikleri.

ABSTRACT Ph. D. Thesis EFFECTS OF DIFFERENT SOWING DATES ON THE WINTER HARDINESS, GRAIN YIELD, YIELD AND QUALITY COMPONENTS OF WINTER BARLEY VARIETIES (Hordeum vulgare L.) UNDER KONYA ECOLOGICAL CONDITIONS Ali TOPAL Selçuk University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Agronomy Supervisor : Asst. Prof. Dr. Mevlüt MÜLAYİM 1993, Page : 107 Jury : Asst. Prof. Dr. Mevlüt MÜLAYİM Prof. Dr. Ekrem KÜN Prof. Dr. Hasan Hüseyin GEÇİT This study was conducted to determine the effects of different sowing dates on the winter survival ratio, grain yield, yield and quality components of some barley varieties (Cumhuriyet-50, Anadolu-86, Obruk-86. Yeşilköy-387, Hamidiye-85, Biilbiil-89, Tokak- 157/37 and Efes- 1) in 1990-91 and 1991-92 growing seasons under irrigated conditions. This research was carried out in the `split plots` experimental design with three replications. The barley varieties were sown 10 different sowing dates (each one week intervals) the date from 21 September to 30 November. The differences between the varieties and the sowing dates with respect to winter survival ratio, grain yield, yield and some quality components were statistically significant. As the mean of two years the highest winter survival ratio (96.67 %) and grain yield (567.42 kg.da`*) was obtained from Tokak- 157/37 variety. Generally the highest winter survival ratio and grain yield were obtained the date from 21 September to 19 October sowing dates. Winter survival ratio and grain yield were negatively effected by late sowing. Delayed sowing reduced yield by 41.69 %. In this research the positive correlations were significant (P<0.01) between grain yield, and winter survival ratio, plant number (m^), fertile spike number (m^), width of flag leaf and harvest index. The positive correlations were significant (P<0.05) between grain yield, and fertile tillers number (per plant), spike lenght and 1000 grain weight. The correlation between grain yield and lenght of flag leaf, and grain yield and plant lenght were positive but not significant. The negative correlation was significant (P<0.01) between husk ratio and grain yield. The negative correlation was significant (P<0.05) between grain yield and grain number per spike. The correlation between grain yield, and grain weight per spike and protein ratio were negative but not significant KEY WORDS : Barley, cultivar, sowing dates, winter survival ratio, grain yield, yield and quality components. ii