Konya-Karapınar kıraç şartlarında farklı sıra aralıkları ile azot ve fosfor dozlarının iki çavdar çeşidinin (Secale cereale L.) dane verimi, kalite özellikleri, hasat indeksi, verim unsurları ve bazı morfolojik özellikleri üzerine etkileri konusunda bir araştırma

Abstract

Bu araştırma, 1989/90- 1990/91 yıllarında farklı sıra arası me safeleri ile azot ve fosforun farklı dozlarının, Karapınar ekolojik şart larında iki çavdar çeşidinin (Yerli ve Merkator) dane verimi, verim un surları ve morfolojik özellikleri ile bazı kalite unsurları üzerine olan etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. `Tesadüf blokları deneme deseninde iki tekerrürlü faktöriyel` olarak kurulan bu denemede, 4. sıraarası mesafesi [S! (13 cm), S2 (16 cm), S3 (19 cm), S4) (22 cm] ile azot ve fosforun 4 farklı (0,3,6 ve 9 kg/da) dozu kullanılmıştır. `Yerli` çeşidinde maksimum dane verimi, 16 cm sıra arası mesafeli ekim yapılan (103 kg/da), 3 kg/da azot (113 kg/da) ve 6 kg/da fosfor (106 kg/da) uygulanan deneme parsellerinde, `Merkator` çeşidinde ise, yine 16 cm sıra arası mesafesi uygulanan (94 kg/da), 3 kg/da azot (103 kg/ da) ve 6 kg/da fosfor (97 kg/da) dozu uygulanan deneme parsellerinde tesbit edilmiştir. Uygulanan muamelelerin, her iki çavdar çeşidinde hasat indeksi, kalite özellikleri, verim unsurları ve morfolojik özellikler üzerine istatistiki açıdan önemli etkiler yaptığı belirlenmiştir. Ayrıca istatistiki açıdan, uygulanan muameleler arasında, verim ve diğer özellikler üzerine Önemli interaksiyon etkileri görülmüştür. Bu araştırmada, başakda dane sayısı, başakda dane ağırlığı, başak uzunluğu, bitki boyu, bin dane ağırlığı ve hasat indeksi ile dane verimi arasında yüksek oranda olumlu yönde, ilişkiler olduğu tesbit edil miştir. Ayrıca, ele alman ve dane verimine etkili olan araştırma konulan arasında yapılan çoklu korelasyon çalışmalarında da olumlu önemli iliş kiler bulunmuştur. ANAHTAR KELİMELER: `Yerli`, `Merkator`, sıra arası mesafe, azotlu ve fosforlu gübreleme, verim, verim unsurları, kalite özellikleri (protein, bin dane ağırlığı), hasat indeksi, morfolojik özellikler (başak uzunluğu, bitki boyu).

This research had been conducted between 1989-1991 in order to find out the influence of row distance and different levels of nitrogen and phosphor dosages to the grain yielding, morphological and qualitative features of rye varieties as called `Yerli` and `Mer- kator`, under ecological conditions of Karapınar. In this research which arranged in the randomized block experimental design with the two replications at the factorial. Maximum grain yielding of `Yerli` variety was determined at the plots on those 16 cm row distance, 3 kg N/da (103 kg/da), 6 kg P205/da (113 kg/da) applied, and for the `Merkator` variaty, 16 cmrow distance, 3 kg N/da (94 kg/da), 6 kg P205/da (103 kg/da) app lied. The treatments applied on two rye variaties with respect to harvesting index, yielding factors, morphological and qualitative fe atures were found significant statistically. The pozitive releationship between grain yield and grain number, perspike grain weight, spike lenght, plant height, 1000 grain weight, harvesting index in this research were determined sig nificantly. In addition, the releationship between investigated topics and multi-correlation obtained from researched subject which effects to grain yield was found pozitively and significantly. KEYWORDS: `Yerli`, `Merkatör`, distance of row spacing, fer tilizing with Nitrogen and phosphor, yield, yield factors, qualitative features (protein, 1000 grain weight), harvesting index, morp hological features (spike lenght, plant height).