Değişik azot kaynaklarının niğde-misli ovasıtopraklarında elverişli azot formlarının değişimi, patatesin verim ve kalitesi üzerine etkisi

Abstract

Öz Yüksek Lisans Tezi DEĞİŞİK AZOT KAYNAKLARININ NİĞDE-MİSLİ OVASI TOPRAKLARINDA ELVERİŞLİ AZOT FORMLARININ DEĞİŞİMİ, PATATESİN VERİM VE KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ Şerife SÜMBÜL (UYANÖZ) Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı Danışman : Yrd. Doç. Dr. Sait GEZGİN 1994, Sayfa :75 Jüri : Yrd. Doç. Dr. Sait GEZGİN Prof. Dr. Fethi BAYRAKLI Prof. Dr. Saim KARAKAPLAN Niğde Misli Ovası patates tarımı yapılan topraklan temsilen alınan toprak örneği üzerinde yapılan araştırmada, sera şartlarında yetiştirilen patates bitkisine artan dozlarda değişik azot kaynaklan uygulanmıştır. Uygulanan herbir azot dozunda toprakdaki NH4 ve NO 3 azotu miktarı dikim den haşata kadar geçen süre içerisinde azalmıştır. Genellikle toprağa uygulanan azot miktarı arttıkça toprakta NH4 azotu miktarı artmaktadır. NO 3 azotu miktarının ise N 1 (15 kg N/da) ve N2 (30 kg N/da) dozlarında N3 (45 kg N/da) ve N4 (60 kg N/da) dozlarına göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. AS+N-serve, AS, AS+FJ uygulamalarında NH4 azotu miktarı diğer azot kaynaklarına göre daha yüksek iken en düşük NO3 azotu miktarı Amonyum sülfat + N-serve uygulamasında elde edilmiştir. Patatesin kuru madde miktarı genellikle uygulanan azot dozu arttıkça azalmış, protein ve nişasta kapsamı ise yükselmiştir. Yumruda en az kuru madde ve protein artışı sağlayan AS, AS+FJ, AS+N-serve uygulamaları en fazla nişasta artışına sebep olmuştur. Yumrudaki NO3 azotu kapsamı N4 ve N3 dozuna göre Nj ve N2 dozlarında daha yüksek bulun-muştur. Yumrunun nitrat azotu kapsamı üzerine değişik azot kaynaklarının etkisi farklı olup en yüksek NO3 azotu AS, en az ise AS+N-Serve, KKÜ, FLD ve daha sonra AS+FJ ve AZN uygulanan muamelelerde tespit edilmiştir. Bitki yaprağının azot kap samı hasatta en düşük değere ulaşmıştır. Uygulanan azot miktarı arttıkça azotun agronomik ve fizyolojik etkinliğinin düştüğü belirlenmiştir. En düşük agronomik ve fizyolojik etkinlik ise AS uygulamasında en fazla ise yavaş çözünen azot kaynaklarında (AZN, FLD, KKÜ) tespit edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER : Yavaş çözünen azot kaynağı, Amonyum sülfat, N- serve, patates, nişasta, protein, kuru madde, NH4 azotu, NO3 azotu, Agronomik etkinlik, Fizyolojik etkinlik.

ABSTRACT Masters Thesis EFFECT OF VARIOUS NITROGEN SOURCES ON YIELD AND QUALITY POTATO AND VARIATION OF AVAILABLE NITROGEN FORMS IN THE SOILS OF NİĞDE-MİSLİ PLAIN Şerife SÜMBÜL (UYANÖZ) Selçuk University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Soil Science Supervisor : Ass.Prof. Dr. Sait GEZGİN 1994, Sayfa : 75 Jury : Yrd. Doç. Dr. Sait GEZGİN Prof. Dr. Fethi BAYRAKLI Prof. Dr. Saim KARAKAPLAN This work was conducted on the soil sample representing agricultural lands on Misli Plain of Niğde Province where continiously the potato plants were being grown. The potato plants, grown under greenhouse conditions, were treated with the increasing amounts of various nitrogen sources. The amounts of NH4 and NO 3 in the soil sample decreased with each of the nitrogen source applied in the period between sowing and harvesting the potato plants. The amount of NH4 in the soil generally showed increases as the amount of added nitrogen increased whereas the amounts of NO3 with the applications of N(15 kg N/da) and N2 (30 kg N/da) levels were higher than those with the N3 (45 kg N/da) and N4 (60 kg N/da) levels. On the other hand, the lowest amount of NO3-N was obtained with the application of `Ammonium Sulphate + N-serve` as it was found that the amounts of NH4 with the applications of `AS+N-serve, AS and AS+FJ` were higher than those with the applications of the other nitrogen sources. With the increasing levels of nitrogen applied to the soil sample, dry matter contents of the potato tubers 111generally decreased whereas the protein and starch contents increased. AS, AS+FJ and AS+N-Serve applications caused the highest increase in the starch content but the lowest increases in the dry matter and protein contents of the potato tubers. The NO 3 contents of the potato tubers were found to be higher with the N / and N2 levels than those with the N3 and N4 levels. The effects of various nitrogen sources and levels, on the NO3 content of the potato tuber varified so that the highest NO 3 content was determined with the AS, whereas the lowest NO3 contents with the AS+ N-Serve, SCU, FLD and then AS+FJ and AZN sources. The nitrogen content of plant leaves reached to the lowest values at harvest. It was found that agronomic and physiological effectiveness of nitrogen decreased with the increasing amount of nitrogen applied, so that the highest agronomic and physiological effectivenesses were obtained with the applications of slow releasing nitrogen sources (AZN, FLD, SCU) but the lowest with the AS applications. KEY WORDS : Slow release nitrogen source, Ammonium sulphate, N-Serve, Potato, Starch, Protein, drymatter, NH4, NO3, Agronomic and Physiological effectiveness. IV