Şebinkarahisar (Giresun) yöresi magmatik kayaçların, mineralleşmelerin mineralojik-petrografik ve jeokimyasal özelliklerinin incelenmesi

Abstract

11 ÖZET Doktora Tezi ŞEBİNKARAHİSAR (GİRESUN) YÖRESİ MAGMATİK KAYAÇLARIN, MİNERALLEŞMELERİN MİNERALOJİK-PETROGRAFİK VE JEOKİMYASAL ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ Necati KARAKAYA Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Muazzez ÇELİK 1998. 168 sayfa Jüri: Prof. Dr. M. Sezai KIRIKOĞLU Doç. Dr. Muazzez ÇELİK Doç. Dr. Yüksel AYDIN Çalışma alanının en yaşlı birimi olan Üst Kretase yaşlı Şaplıca volkaniti, altere asidik-bazik bileşimli lav ve piroklastiklerden oluşmuş olup; jeokimyasal olarak genelde kalkalkalen. kısmen toleyite geçiş gösteren ilkel bir yay ortamını gösterir. Asarcık granitoyidi çoğunlukla çarpışma ile eş yaşlı, yitim kökenli kalkalkalen bir magmatizmanın ürünüdür. Asarcık granitoyidi üzerine uyumsuz olarak gelen Eosen yaşlı Eğribel volkaniti andezit, bazaltik volkanitlerden oluşmuştur. Volkanit üzerine iri- ince taneli sedimanlarla ardalamalı jibs bantları içeren Miyosen-Pliyosen yaşlı Şebinkarahisar formasyonu gelir. Pliyosen yaşlı bazik volkanitlerden oluşan Hackayası volkanın Şebinkarahisar formasyonu üzerine gelir. İnceleme alanında Şaplıca volkanitinin Asarcık granitoyidi tarafından kesilmesi sonucu yoğun hidrotermal aiterasyonlar gelişmiştir. Kuvvetli sülfirik asidik, kuvvetli asidik. asidik ve asidik-nötr koşullarda propillitik, fillitik, arjilitik (killeşme ve alunitleşme) aiterasyonlar yanında hematitleşme gelişmiştir. Asarcık granitoyidinde turmalinleşme gelişmiştir. Turmalinleşme granitoyitin % 5-10 'unu oluşturur şekilde veya polimetalik cevherleşmeye eşlik etmiştir. İnceleme alanında gözlenen mineralize sular 5 0 ve 5D sonuçlarına göre meteorik kökenlidir. pH= 2.92-6.87 arasında ve Al, Fe ve SO/` içerikleri genelde yüksek. Na1`, Cl` ve CO-$~ ise düşük bulunmuştur. Tüm örneklerde hematit, barit. adularya, götit, magnetit, pirofillit, jibs: bazı numunelerde ise anortit, böhmit, Ca- montmorillonit, kaolinit, albit, sölestin, halloysit, K-mika, flogopit, talk, illit ve jibsit doygunlaşırken; karbonat ve klorürlü mineraller ise doygunlaşmamıştır. Alunit cevherinde K:0=%6.5 1-6.92. Al20-;=% 14.25-46.57 arasında bulunmuştur. Özşekilsiz alunit kristallerinin Si içermeleri ve kristal boylarının kuvarstan fazla farklı olmaması nedeniyle zenginleştirme proliemi vardır. Anahtar Kelimeler: Hidrotermal alterasyon, alunit. kaolinit, kil mineralleri, Doğu Pontid, Şebinkarahisar, turmalinleşme, mineralize sular, meteorik su

m ABSTRACT PhD Thesis INVESTIGATION OF MINERALOGIC-PETROGRAPHIC AND GEOCHEMICAL FEATURES OF MAGMATIC ROCKS AND MINERALIZATIONS OF ŞEBİNKARAHİSAR (GİRESUN) REGION Necati KARAKAYA Selçuk University Graduate School Natural and Applied Sciences Geological Engineering Department Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Muazzez ÇELİK 1998, 168 Page Jury: Prof. Dr. M. Sezai KIRIKO?LU Assoc. Prof. Dr. Muazzez ÇELİK Assoc Prof. Dr. Yüksel AYDIN Upper Cretaceous aged Şaplıca Volcanics which is the oldest rock unit in the study area is composed of altered acidic-alkaline lavas and pyroclastics. This unit indicates both calc-alkaline and tholeitic character of immature arc. Same aged Asarcık granitoid is a product of collisional type syn-orogenic calc-alkaline magmatism. It is unconformably overlain by the Eocene Eğribel Volcanite which consists of basic volcanites. The Miocene-Pliocene Şebinkarahisar Formation overlies the volcanics. It comprises to elastics and gypsum beds. The Pliocene Hackayasi Volcanite unconformably overlies the Şebinkarahisar Formation. Dense hydrothermal alteration zones were developed as a consequence of intrusion of Asarcık Granitoid into the Şaplıca Volcanite. Under strong sulfuric acid, strongly acidic, acidic and acidic-intermediate conditions, propylitic. pyllic, argilitic (and alunitic) alterations and hematite were occurred. Turmaline formations were also occurred in the Asarcık Granitoid It makes up 5-10 % of the rock or occurred generally along the ore zones, accompanied polymetalic mineralization. The mineralized water observed in the study area is meteoric in origin based on 5,xO and 5D data. pH values are found to be in the range 2.92 to 6.87. Although their Al, Fe and S04~~ constituents are generally high. Na+, CI`, COf constituents are found to be low. Hematite, barite, adularia, goethite. magnetite, prophyllite, gypsum were saturated in all samples however anorhite. boehmite, Ca-montmorillonite, kaolinite, albite. celestine, halloysite, K-micas, phlogopite, talc and illite were saturated in some samples. Carbonate and chlorite minerals were unsaturated. K20 and AUO3 in alunite are found to be in the range 6.51 % to 6.92 % and 14.25 % to 46.57 %, respectively. It is not possible to make concentration as to the grain size because of amorphous of some alunite crystals and contain Si and grain size is nearly equal to quartz. Key Words: Hydrothermal alteration, alunite, kaolinite. clay minerals, Eastern Pontid, Şebinkarahisar, turmaiinızation, mineralized water, meteoric water.