Türk muhafazakar düşüncesinde ana temalar: 1946-1980 dönemi

Abstract

Bu çalışmanın konusu Türk muhafazakâr düşüncesi geleneğidir. Çalışmanın amacı, Türk muhafazakar düşüncesini 1946-1980 yılları arasını kapsayan dönem içerisinde analiz etmektir. Türk muhafazakâr düşüncesi, bu dönem içerisinde etkin olmuş altı farklı yazarın (Peyami Safa, İ.Hakkı Baltacıoğlu, Ali Fuat Başgil, Osman Turan, Mümtaz Turhan ve Erol Güngör) eserleri üzerinden analiz edilmiştir. İlk bölümde, Türk muhafazakâr düşüncesini analiz etmeyi kolaylaştıracak bir muhafazakârlık tanımına ulaşılmıştır. Burada Aydınlanma aklı, Fransız Devrimi ve geleneksel toplum yapısında hızlı değişime neden olan faktörlere karşı olmakla gelişen muhafazakâr ideolojinin, Türk muhafazakâr düşüncesini anlamada iyi bir temel oluşturacağı düşüncesinden hareket edilmiştir. İkinci bölümde, Kemalist modernleşmenin, aydınlanmacı akla dayalı toplumsal mühendislikçi projelerine karşı olmakla gelişen Türk Muhafazakâr düşüncesinin, sağının diğer akımları içerisinde ayırt edilebilen bir konumu olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.Üçüncü ve dördüncü bölümlerde muhafazakâr düşüncenin ana temaları ekseninde Türk muhafazakâr düşüncesi analiz edilmiştir. Bu bölümlerde Batı muhafazakâr düşüncesi ile benzerlikler ve farklılıklar üzerinde durulmuştur. Türk muhafazakâr düşüncesinde bazen muhafazakâr düşünceyle telif edilemeyecek görüşlerin yer almasının nedeni, Batı muhafazakâr düşüncesinden farklı bir modernleşme tecrübesine sahip olduğu gerçeği üzerinden açıklanmıştır. Türk Muhafazakâr düşüncesinin Batı muhafazakâr düşüncesi ile paralellik gösterdiği alanları, soyut aklı, gerçekliğin kavranmasında yeterli görmeyen epistemolojik yaklaşımlarında, tedrici bir değişimden yana olan tutumlarında ve özellikle siyasi düşüncelerinin oluşmasında belirleyici olan toplumu organik bir yapı olarak kavrayan düşüncelerinde görmek mümkündür.Batı muhafazakâr düşüncesi ile paralel yanları olmakla birlikte Türk muhafazakâr düşüncesinin kendine özgü yanları da vardır. Türkiye özelinde muhafazakâr düşünce merkezde değil çevrede gelişmiştir ve muhafazakâr düşüncenin oluşmasında merkezi elitlerle girilen iktidar mücadelesi de etkilidir. Türk muhafazakârlarının özgün yanlarını oluşturan sentezci görüşleri ve Türk İslam birliği kurmaları düşüncelerinin arka planını Türk İslam medeniyetinin ihyası düşüncesi oluşturur.Anahtar sözcüklerMuhafazakârlık, Türk muhafazakârlığı, Türk düşünce geleneği, Peyami Safa, İ.Hakkı Baltacıoğlu, Ali Fuat Başgil, Osman Turan, Mümtaz Turhan, Erol Güngör

The subject of this study is the Turkish conservative thought tradition. The objective of this thesis is to study the Turkish conservative thought during the 1946 -1980 period. For this purpose I scrutinize the works of six different thinkers, mainly Peyami Safa, İ.Hakkı Baltacıoğlu, Ali Fuat Başgil, Osman Turan, Mümtaz Turhan and Erol Güngör, who are considered as the most efficient conservative thinkers of the said period. In the first Section 1, I discuss and define a general concept of conservatism, which may facilitate analysis of the Turkish conservative thought. Here, I rely on the opinion that the conservative ideology that was built on opposition to the Enlightenment Reason, the French Revolution as well as to factors influencing rapid change in traditional structure of the society may serve a good starting point for understanding the Turkish conservative thought. In Section 2, I try to demonstrate that the Turkish conservative thought, which is built on opposing to social engineering projects based on the enlightenment reason of the Kemalist modernization, has a distinguishable and special place among the streams of the Turkish right thought.In Sections 3 and 4, I analyze the Turkish conservative thought within the framework of main themes of the conservative thought. In these sections I focus on similarities and differences between the Turkish and Western conservative thoughts. The fact that some ideas of the Turkish conservative thought contradict to the conventional conservative ideas may be explained by the fact that Turkey has underwent a different modernization process. The Turkish conservative thought has similarities with the Western conservative thoughts in epistemological approaches in considering the abstract reason insufficient for understanding of the reality, in opting for a gradual change, and especially, in regarding the society as an organic structure, which is dominant in formation of their political views.Notwithstanding similarities with the Western conservative thought, the Turkish conservative thought has specific features. In Turkey the conservative thought was formed in periphery but not in the centre, and therefore the struggle for power with elites of the centre had a great influence on formation of the conservative thought. The prosperity of the Turkish Islamic civilization forms the background of the synthetic views of the Turkish conservatives and their ideas of forming Turkish Islamic union.KeywordsConservatism, Turkish conservatism, Turkish thought tradition, Peyami Safa, İ.Hakkı Baltacıoğlu, Ali Fuat Başgil, Osman Turan, Mümtaz Turhan, Erol Güngör