Kapkaç suçundan hüküm giyenlerin, sosyo-demografik özellikleri, sosyal dişlanma süreçleri, suç ve diğer sapma davranişlar açisindan ıncelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, kapkaç suçundan ceza alan hükümlüler, sosyo-demografik özellikleri, sosyal dışlanma süreçleri ve suç ve diğer sapma davranışlar açısından incelenmiştir.Kapkaç suçundan hüküm giyenler, hırsızlık suçlarından hükümlü bulunan Türkiye genelindeki 32 ceza infaz kurumundan ön bilgi formu aracılığıyla belirlenmiştir. Araştırma verileri, 17 ceza infaz kurumunda bulunan, kapkaç suçundan hüküm almış 61 hükümlü ile görüşmeler yoluyla toplanmıştır.Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 26.6, ortalama kardeş sayısı 5.5'tir. Yüzde 72.1'i hiç evlenmemiştir. Ailelerin büyük çoğunluğu göç deneyimi yaşamıştır. Genelde büyük kentlerin yüksek suç aktivitesi olan mekânlarında yaşamaktadırlar. Hükümlüler ve aile üyeleri düşük eğitimlidir. Aile üyeleri ve diğer akrabaları arasında da suç işleyen kişiler vardır. Suça yönelmesinde aileden uzaklaşma, sorunlu aile içi disiplin yöntemleri, boşanma, ölüm vb. nedenlere dayalı aile parçalanmaları önemli bir yer tutmaktadır.Hükümlüler, çocukluk dönemlerinden bu güne kadar sosyal dışlanma olgusu ile iç içe yaşamışlardır. Ekonomik alandan dışlanmanın bir sonucu olarak, çocukluk dönemlerinde yeterince beslenememe, istenilen kıyafetleri alamama, okul masraflarını karşılayamama, ev içi faturaları ödeyememe, toplu taşıma araçlarını kullanamama, kentsel mekânların dışında kalma, eğitimden dışlanma, uzun vadede nitelikli iş yaşamından dışlanma, yetişkinlik döneminde ise sabıkası nedeniyle toplumdan ve iş yaşamından dışlanma yaşanmıştır.Toplumsal alandan dışlanmanın bir sonucu olarak da kendisine ait bir gayrimenkule sahip olamama ve mekânsal dışlanma, sağlıklı hemşerilik ilişkileri kuramama, sosyal güvenceden yoksun olma, kamu hizmetlerine (okul, sağlık ocağı, sosyal hizmetler vb) yeterince ulaşamam görülmüştür.Siyasal alandan dışlanma boyutunda ise hükümlülerin hemen hemen hiç oy kullanmadığı, siyasal düşüncesini temsil eden bir partinin olmadığı görülmüştür.Kapkaç suçuna yönelmede, hızlı bir şekilde nakit paraya ulaşma amacı etkili olmuştur. Hükümlülerin, kapkaç yoluyla kişilere verdikleri zararı yalnızca fiziksel zarar olarak algıladıkları anlaşılmaktadır. Kapkaçtan elde ettikleri parayı daha çok eğlence yaşamında harcadıkları görülmektedir. Tamamı uyuşturucu madde kullanmışlardır. Kapkaç suçu işleyenlerin kendi alt kültürlerini (jargonlarını vb.) oluşturdukları ortaya çıkmıştır. Araştırma süresince, hükümlülerin kapkaç suçunu işlemiş olduklarını ifade etmekten son derece rahatsızlık duyduklar ortaya çıkmıştır.Anahtar kelimeler; kapkaç, hırsızlık, gasp, sosyal dışlanma, sapma davranış, riskli davranış

In this study, the convicts who were sentenced due to purse-snatching were analyzed in terms of socio-economic characteristics, social exclusion processes and crime and their deviant behaviors.The people who were sentenced because of purse-snatching were determined by a pre-information form from 32 penal institutions in Turkey where robbery convicts are kept. Study data was collected through interviews with 61 convicts from 17 penal institutions who were sentenced because of purse-snatching crime.Average of the convicts who took part in the study was 26.6; average sibling number was 5.5. 72% of these convicts had never got married. Families of the majority of the convicts had migration experience. They generally lived in areas in big cities which have a high crime activity level. The convicts and their families are low-educated. There are people who committed crime also among family members and other relatives. In tendency to crime of these people, family break-ups due to secession from the family, problematic domestic discipline methods, divorce, death etc have a significant role.The convicts have lived in close contact with the reality of social exclusion since their childhood. As a result of the exclusion from the economic aspect, they were unable to receive sufficient nutrition in childhood period, to buy outfits they wanted, to meet school expenses, to pay the bills of the house, to public transportation vehicles, in addition they were exclusion from urban areas, from education and qualified working life in long term and were exclusion from the society and working life in adult period due to criminal record.As a result of the exclusion from the social area, these people were unable to posses their own property, and experienced spatial exclusion; they were unable to make proper fellowship relations and were deprived from social security and did notIn terms of exclusion from political area, it was found that the convicts have never voted in elections and they did not have a political party which represented their political views.In tendency to purse-snatching crime, the aim of obtaining cash quickly has been effective. It was understood that the convicts thought that they gave only physical damage to the people through purse-snatching. It was observed that the convicts mostly spend the money they take from purse-snatching for entertainment. All of the convicts have used drugs. It was found that the people who committed purse-snatching crime created their own sub-cultures (jargons etc.). During the study it was found that the convicts were highly uneasy of reporting that they committed purse-snatching crime.Key Words: purse-snatching / mugging, robbery, extortion, social exclusion, deviant behavior, risky behavior