Ortalama yer elipsoidinin belirlenme yöntemleri

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi ORTALAMA YER ELİPSOİDİNİN BELİRLENME YÖNTEMLERİ Fatih UYSAL Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi ve Fotogrametri Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. Bayram TURGUT 1999, Sayfa: 84 Jüri: Yrd. Doç. Dr. Bayram TURGUT Yrd. Doç. Dr. Adnan PINAR Yrd. Doç. Dr. Ali ERDİ Jeodezinin biliminin tarihi yeryuvann şeklinin ve boyutlarının belirlenmesi çalışmalarıyla başlamıştır. Günümüze kadar bilimsel anlamda kabul edilebilir aşağı yukarı 2300 yıllık bir süre geçmiş olmasına rağmen bu problemin çözümüne yönelik çalışmalar hala devam etmektedir. Yapılan gözlemler ve değerlendirmeler sonucu, yeryuvarmı temsil edebilecek en iyi matematiksel yüzey dönel elipsoittir. Bu yüzey geometrik bir yüzey olup fiziksel karşılığı olan başka bir yüzey de jeoittir. Her iki yüzeyin belirlenmeye çalışılması bu süreç içinde bu problemin ayrı tutulamaz birer parçalan olduğu ortaya çıkmıştır. Dolay sıyla jeoidin belirlenmiş olması elipsoidin belirlenmesi geometrik ve fiziksel anlamda büyük yarar sağlamaktadır. Genel olarak ifade etmek gerekirse bu yüzeyleri belirleme geometrik ve fiziksel gözlemlere bağlıdır. Bu gözlemelere bağlı olarak, astrojeodezik, gravimetrik,uydu dinamik ve bunların kombinasyonlu çözümlerinden bu yüzeyleri belirlemek mümkündür. Daha önceleri yeryüzü üzerinde gerçekleştirilen jeodezik gözlemler yardımıyla bu yüzeyler belirlenmeye çalışılırken gönümüzde uzaya fırlatılan yer uydularının bu çözümüne katkısı çok büyüktür. Bu çalışmada ortalama yer elipsoidinin belirlenmesinde geçmişte yapılan uygulamalardan da yararlanarak özellikle günümüzde ağırlık kazanan yersel jeodezinin ve uydu jeodezisinin katkıları inceleme konusu olmuştur. Anahtar Kelimeler : Elipsoit, jeoit, yeryuvarının çekim alanı, gravite, uydu jeodezisi, dönel elipsoit.

ABSTRACT Masters Thesis THE METHODS FOR DETERMINATION OF THE EARTH ELLIPSOID Fatih UYSAL Selçuk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geodesy and Photogrammetry Supervisor: Yrd. Doç. Dr. Bayram TURGUT 1999, Page: 84 Jury: Yrd. Doç. Dr. Bayram TURGUT Yrd. Doç. Dr. Adnan PINAR Yrd. Doç. Dr. Ali ERDİ The history of geodesy science starts with the description of the shape and the sizes of the earth. Scientific researches on the solution of this problem have still been going on even though 2300 years have past since the researches were started. The observations and the works have shown that the best fitting mathematical surface to the earth is the rotational ellipsoid. This ellipsoid is a geometrical surface and meets to geoid in practice. They have to be considered together as they complete each other while processing with them. Therefore the description of the geoid helps physically and geometrically to the description of the ellipsoid in grade. In short, the description of these surfaces are based on physical and geometrical observations. According to those observations, it is possible to obtain both surfaces through the solutions from astrogeodesy, gravimetry, satellite dynamics mand the combinations of them. The support of the satellites launched in their orbits around the earth to this problem is grade as before those surfaces were described by using geodetic observations done on the earth surface. The research here is therefore investigating the participation of satellite geodesy and terrestrial geodesy for the description of mean earth ellipsoid even using the results from the researches done before. Key Words: Ellipsoid, geoid, gravity field of earth, gravity, satellite geodesy, rotational ellipsoid. IV