Konya`da apartman yapılarının tarihsel gelişimi

Abstract

ÖZET Doktora Tezi KONYA' DA APARTMAN YAPILARININ TARİHSEL GELİŞİMİ MineULUSOY Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. Kerim ÇINAR 1999, 245 Sayfa Jüri: Danışman Üye Üye Doç.Dr. Kerim Çınar Prof. Dr. Mutbul Kayılı Prof. Dr. Haşim Karpuz Üye Üye Doç. Dr. Murat Balamir Yrd. Doç. Dr. Tülay Esin İngiltere'de başlayan ve sonra Batı Avrupa'yı da etkisi altına alan Sanayi Devrimi, yeni çalışma alanlarının oluşmasına ve toplumların yeniden örgütlenmesine olanak sağlamıştır. Teknolojik gelişmeler tarımda makineleşmeye neden olmuştur. Dolayısıyla tarımsal alanlarda işgücüne olan ihtiyaç azalmıştır. Kırsal kesimdeki işsiz nüfus, yeni açılan fabrikalarda çalışmak üzere kentlere göç etmeye başlamıştır. Fabrikalarda çalışan yeni halk kitlesi işçi sınıfı olarak isimlendirilmektedir. Kentlere yapılan göçlerle birlikte, kentlerde konut sorunu yaşanmaya başlanmıştır. Apartmanlar, büyük ölçüde fabrikalarda çalışan yeni kentli halk kitlelerinin konut problemini çözüme ulaştırabilmek için düşünülmüştür.Avrupa'da sanayi devrimi yaşanırken Osmanlı İmparatorluğu'nda gerileme ve çöküş dönemleri yaşanmaktaydı (1683-1922). İmparatorlukta yaşanan problemler nedeni ile, Avrupa'da Sanayi Devrimi ile oluşan teknolojik gelişmeler takip edilememiştir. İleri teknoloji ve ekonomik güce sahip olan Avrupa ilerlemeye devam etmiştir. Bu arada İmparatorluk' ta elit tabaka arasında batıya ilgi başlamıştır. Türkiye'de ilk apartman örnekleri, azınlıkların bulunduğu Galata ve Beyoğlu semtlerinde görülmektedir. Devlet eli ile ilk apartman konutu ise, İstanbul'da çıkan yangınlarda evsiz kalan aileler için yapılmıştır. Ancak yapılan apartmanların sayıca ihtiyacı karşılayamayacağı düşüncesi ile bu konutlar kiraya verilmiş, buradan elde edilen gelir de yangın zedeler için kullanılmıştır. Bu apartmanlar kentin ileri gelenleri arasında ilgi görmüştür. Birinci Dünya Savaşı 'nda yabancı devletler tararından parçalanan Osmanlı İmparatorluğu özelliğini kaybetmiştir. Atatürk önderliğinde T.C. Devleti kurulmuştur. Yeni kurulan devlet, İmparatorluktan yabancı devletlere borçlu ve geri bir tarım ülkesi devralmıştır. Sanayileşme ile ülkede sosyal ve ekonomik değişmelerin oluşumuna olanak sağlamıştır. Değişen yaşam koşullan ve kadının çalışma hayatına girmesi ile kadının eve ayırdığı zaman kısıtlanmıştır. Çalışma alanlarının çoğalması nedeni ile, ev işlerinde çalıştırılan hizmetlilerin bulunması zorlaşmıştır. Çekirdek aile yapısı yaygınlaşmıştır. Bu durumda ev işleri kadımn üzerinde yoğunlaşmıştır. Apartmanda ev işlerinin kolaylığı, apartmanlara olan ilginin yoğunlaşmasına neden olmuştur. Konya'da Apartmanların Tarihsel Gelişimi adlı bu araştırmada öncelikle, bu çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi belirlenmiştir. İkinci bölümde apartmanların, Türkiye'de oluşumu üzerinde durulmuştur. Apartmanların öncelikle büyük kentlerde başladığı sonradan diğer kentlere yayıldığı anlaşılmıştır. Toplumların yaşadıkları mekanın şekillenmesinde sosyal yaşamın etkisi büyüktür.Üçüncü bölümde, Konya'da sosyal yapı ve imar değişimleri irdelenmiş. Konya'da sosyal yaşam, teknolojik gelişmelerle birlikte önemli değişikliğe uğramıştır. Aile ekonomisi değişmiş, evde üretim azalmış ve dışardan hazır olarak satın alma işleri ilgi görmeye başlamıştır. Apartmanlaşma ile birlikte evde üretim daha da azalmıştır. Cumhuriyet sonrasında ülke genelinde imar planı çalışmaları yayılmıştır. Konya için yapılan imar planlan, eski dokuya saygılı bir yaklaşımla yapılmıştır. Bu gelişim apartmanlaşma oluşumunda da devam etmiştir. Dördüncü bölümde, analiz kapsamındaki örneklerin tanıtımı ve irdelenmesi yapılmıştır. Beşinci bölümde, belirlenen amaç doğrultusunda ve elde edilen bulgular ışığında varılan sonuçlar sunulmuştur. MI

ABSTRACT Ph. D. Thesis HISTORICAL DEVOLOPMENT OF APARTMENT CONSTRUCTIONS İN KONYA Mine ULUSOY Selçuk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Architecture Supervisor Assoc. Prof. Dr. Kerim Çınar (S.Ü.) 1999, Page 245 Jury: Prof. Dr. Mutbul Kayılı Prof Dr. Haşim Karpuz Assoc. Prof.Dr. Kerim Çınar Assoc.Prof. Dr. Murat Balamir Assist. Prof. Dr. Tülay Esin Apartments for the first time were built in Europe. The industrial revolution which was started firstly from England then this trend have influence on West Europe. Under these progresses new working areas were provided. Technological improvements caused to become automaton in agriculture. Consequently to need of work power in agricultural areas decreased. The unemployment population of the rural region began to migrate to cities for working in new open factories. These working new people is called as middle class. With this migration of the people rural areas to cities caused residence problems. So apartments were though for solving residence problems of the new people who living in cities.In Europe, Industrial revolution had been lived, at that time in Ottoman Empire; regression and collapse times were lived, too (1683-1922). The European technologic developments weren't followed because of the problems which lived in empire. Europe has high technological and economic power have been continued to develop. Ottoman Empire which was broken by foreingn governments in First World War, so that its World Empire speciality. In Turkey, first apartments samples were seen in Galata and Beyoğlu neighborhoods, Minority are exist in these places. First apartments were built with the aid of government for families who forgot their houses in fire in Istanbul. But the number of apartments were not enough. So these residences were rented then obtained income is used for houseless. That apartments had been popular by city's special persons. Government of T.C. was set up by leadership of Atatürk. New government took back adept and rear agricultural country from empire. At that time relations started to west in empires high statue. By coming industrialised, social and economic changes formation were provided in the country. The spare time of women for house works were restricted, because of the changing life condition and coming through life of women. Working areas increased, so house workers were found hardly. In the apartments house works become easy and it causes; relations increase. At that time house works became intensity to house wifes. So nucleus family became prevalent. This investigation is called ; 'Apartments Historical Progress in Konya' At first part work's aim, extent and method were determined. At second part; apartments formation in Turkey was examined. Apartments firstly started in big cities than spread other cities. Social life effects communities.At third part; social edifice, development and construction of public facilities were considered. Social life changed with technological developments in Konya. Production decreased at houses and also shopping became popular. According to built apartments, production at houses decreased. After republic, public facilities were done around the country. Public facility for Konya was done with saving the old tissue of Konya. This tradition continued when the apartments were built. At fourth part introduction of analysis embrace's examples and consideration were done. At fifth part ; among the determined aim and discoveries, given results were presented.