Çumra ekolojik şartlarında şeker pancarında kombinasyon metodu ile üretim fonksiyonunun elde edilmesi ve faktöriyel desenle varyans komponentlerinin tahmini

Abstract

oz Doktora Tezi ÇUMRA EKOLOJİK ŞARTLARINDA ŞEKER PANCARINDA KOMBİNASYON METODU İLE ÜRETİM FONKSİYONUNUN ELDE EDİLMESİ VE FAKTÖRİYEL DESENLE VARYANS KOMPONENTLERİNİN TAHMİNİ Mehmet KAYMAK Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof.Dr. Abdülkadir AKÇİN 2000, Sayfa:9A Jüri: Pro£ Dr. Abdülkadir AKÇİN Jüri: Prof. Dr. Celal ER Jüri: Doç. Dr. Fikret AKINERDEM Jüri: Doç. Dr. Sait GEZGİN Jüri: Doç. Dr. Bayram SADE Konya Çumra ekolojik şartlarında 1994 ve 1995 yıllarında şeker pancarında gübreleme, Dİtki sıklığı ve sulamanın verim ve kalite üzerine etkileri araştırılmış, sonuçlar bir üretim fonksiyonu ile ortaya konmuştur. Gübreleme ile önemli oranda kök verim artışı elde edilirken, 3u artış gübre dozlarının birinci NıPjKı ( N=10 kg/da, P=6 kg/da, K=6 kg/da)seviyelerinde kontrole (NoPoKo) göre daha belirgin olmuş, fakat artan gübre dozlarında kök verim artışı îzalarak devam etmiştir. En yüksek kök verimi N3P3K3 ( N=20 kg/da, P=18 kg/da, K=18 lcg/da) kombinasyonundan 6383 kg/da olarak alınmıştır. Yüksek kök verimi alınan gübrelombinasyonlannda zararlı azot varlığının yüksek (N3P3K3: 6.30 mmol/100 g pancar), ıntılmış şeker oranının ise düşük olduğu (N3P3K3: %14.60) dikkati çekmektedir. Sulama, kök verimi üzerine önemli derecede etkili olmuştur. En yüksek kök verimi vejetasyon dönemi boyuncu toplam 7 sulama ile 5283 kg/da olarak alınmıştır. Yüksek kök ferimi zararlı azot varlığı ve şeker verimi ile birlikte değerlendirildiğinde 7 sulama seviyesi avsiye edilebilir görülmektedir. İki pancar bitkisi arasındaki mesafe arttıkça veya dekardaki bitki adedi azaldıkça kök 'eriminin belirli bir bitki sayısına (5000 bitki/da) kadar tatminkar olduğu, ancak zararlı azot niktannın arttığı, buna karşın şeker oranının düşmeye başladığı dikkati çekmektedir. Araştırmadan elde edilen değerlerle N, P, K kombinasyonları ile kök verimi arasındaki lişkiyi belirten aşağıdaki model geliştirilmiştir. Verort.=1712+231N62.2P-12.6K-4.48N2+0.15P2+1.03K2 - 1.58NP+1.61NK-0.83PK 28 /2 ^J1-^ - = 0.9891, * = J-£ n=l y-y. 100% =1.872 s - 132.2 R-sq(adj) = 96.8% R2= 97.9 %, lenkleminden N, P, K 'ya ait optimum dozları ve maximum kök verimini tespit etmek için 4=10,1 1,12,....30, P=0,l,2,...20 ve K=0,l,2,...20 seviyelerine ait 8820 kombinasyonda ukanda belirtilen üretim modeli incelenmiş ve N=29.00 kg/da, P=00.00 kg/da ve C=20.00 kg/da dozlarında optimum verim elde edilmiştir. Bu çalışmada deneme onuçlanndan elde edilen neticelerden Verimort = -9822+0 864 + 968.3 Ss - 69.16 Ss2)+( 1-17 Bs-0.000069 Bs2) +(1712 + 231 N + 62.2 P - 12.6 K - 4.48 N2 + 0.15 P2 + 1.03 K2 - 1.58 NP +1.61NK-0.83PK) ;ibi bir üretim fonksiyonu hesaplanmıştır. En yüksek kök verimi (5837 kg/da) N=26.00 :g/da, P2O5=20.00 kg/da, K2O=20.00 kg/da, B=8478 adet/da, S=7 sulama seviyesinden İranken, optimum kök verimi (5737 kg/da) N=29.00 kg/da P2O5=0.00 kg/da K2O=20.00 İ=8478 adet/da ve S=7 sulama seviyesinden alınmıştır. ^ıahtar Kelimeler: Şeker pancarı, Pancar Verimi, Pancar Kalitesi Gübreleme, Sulama, Bitki sıklığı, Vejetasyon Süresi, Üretim Fonksiyonları 11

ABSTRACT Ph.D.Thesis DEFINITION OF A PRODUCTION FUNCTION USING THE COMBINATION METHOD AND ESTIMATION OF VARIANCE COMPONENTS IN SUGAR BEET GROWN WITH ACTORIAL EXPERIMENTAL DESIGN UNDER ÇUMRA ECOLOGICAL CONDITIONS Mehmet KAYMAK Selçuk University Graduate School of Naturel and Applied Science Department of Agronomy Supervisor: Prof.Dr. Abdülkadir AKÇİN 2000, Page:94 Jury: Prof. Dr. Abdülkadir AKÇİN Jury: Prof. Dr. Celal ER Jury: Doç. Dr. Fikret AKTNERDEM Jury: Doç. Dr. Sait GEZGİN Jury: Doç. Dr. Bayram SADE The effects of fertilization, planting density and irrigation on the yield and quality of ugar beet were investigated, and the results were defined by a production function. mFirst levels of fertilizers resulted in the significant root yield while increasing fertilizer /els respectively decreased.In general fertilization increased the root yield with the first ?tilization level being the most significant compared to control while increasing levels spectively resulted in decreased root yields. The highest root yield was obtained in N3P3K3 combination as 63.83 ton/ha. However, gher root yield has resulted in higher a-Amino N contens (6.30 mmol/100 g root in N3P3K3 mbination) with lower purified digestion content (%14.60) Irrigation had significant effect on the root yield. A total of 7 per season irrigation roughout the growing season gave the highest root yield as 52.83 t/ha considering the gative relation between root yield and undesirable substances and lower digestion rate, a tal of 7 per season water per seasons advisable for sugar beet production. Root yield and a-amino N content increased in relation to lower row spacing or lower anting density per ha up to 50000 plant/ha but lower purified digestion rate was obtained. The following production function can be defined using the data derived from this search: Yieldort.=1712+23 lN62.2P-12.6K-4.48N2+0. 15P2+1.03K2 - 1.58NP+1.61NK-0.83PK rj= 28 2>-50 _. 2$ l--f -=0.9891, * = J-£ y-y 100% =1.872 s = 132.2 R-sq(adj) = 96.8% R2= 97.9 % erirriort = -9822+(1864 + 968.3 Ss - 69.16 Ss2)+( 1.17 Bs-0.000069 Bs2) +(1712 + 231 N + 62.2 P - 12.6 K - 4.48 N2 + 0.15 P2 + 1.03 K2 - 1.58 NP +1.61NK-0.83PK) The optimum root yield for both production and processing purposes together can be stained at 57370 ton/ha. This yield can be achieved by using the following values for each ictor tested. B(plant density)=84780 plant/ha, S(irrigation)=7 per season, N(Nitrogen)=290.0 g/ha, P(Phosphorus)=0.00 kg/ha and K(Potash)=200.0 kg/ha. ey Words: Sugar beet, Root yield, Beet quality, Fertilization, irrigation, Plant, density, Vegetation period, Production functions IV