XVII. yüzyıl tarih manzumelerinde toplumsal yaşam

Abstract

Çalışmamızda XVII. yüzyıl tarih manzumelerinin toplumsal yaşamla olan kuvvetli bağını ortaya koymaya ve tarih düşürme sanatını tarih, tür, yöntem ve üslup gibi birkaç açıdan değerlendirmeye çalıştık. Öncelikle tezimizin giriş bölümünde, tarih düşürme sanatına ve bu sanatın edebiyatımızdaki gelişimine yer verdik. Tarih düşürme sanatını açıklarken ebced hesabından da söz ettik.XVII. yüzyıl tarih manzumeleri üzerinde yaptığımız incelemeler sırasında, tarih düşüren kişilerin dönemin siyasî ve sosyal olaylarını, şahıslara şiir yazmak için de fırsat gördüklerinden neredeyse günü gününe takip ettiklerini ve dile getirdiklerini ve bunların karşılığında caizeler aldıklarını gördük. Padişahların tahta çıkmalarından mimarî eserlerin yapımına; mevki sahiplerinin tayinlerinden doğum, ölüm, evlenme gibi olaylara; fetihlerden sakal bırakmaya kadar birçok konu üzerine yazılmış tarih manzumelerindeki toplumsal yaşamın izlerini tezimizin birinci bölümünde ele aldık.Tarih manzumelerinin içerikleri gereği birer tarih belgesi rolü oynadıklarını ve tarihçilerin bunlardan yararlandıklarını örnek gösterdikten sonra meselenin estetik boyutuna da yer vermek istedik. Bu düşünceden hareketle söz ve kavramların aralarındaki benzerlik, yakınlık, birlik, eşitlik ya da karşıtlık, olumsuzluk gibi bağlantılarla birbirlerini anımsatmasına dayalı çağrışım ağına, tezimizin ikinci bölümünde ?Çağrışım Öğeleri? başlığı altında kısaca değindik.Üçüncü bölümde ise tarih manzumelerinin bir kısmında görülen ve âşık edebiyatındaki rüya motifine benzeyen üslup öğelerini, ?Tarih Düşürmede Tutulan Yollar? başlığı altında ele aldık ve sonuç kısmında da genel bir değerlendirme yapmaya çalıştık.Anahtar Kelimeler: XVII. yüzyıl, tarih düşürme sanatı, tarih manzumeleri, toplumsal bağlam, çağrışım öğeleri, tarih düşürmede tutulan yollar.

In this study, we have attempted to outline the strong bonds of the 17th century history poems with social life and evaluate the art of isopsephy from several points of view such as history, sort, methodology, and style. In the Introduction section of our study, we provided some background information on isopsephy and the evolvement of this art in the Turkish literature. We have also touched upon abjad calculation in explaining isopsephy.During our examinations on the 17th century history poetry, we have seen that historians followed and articulated the political and social developments of the time almost on a daily basis. We have focused on the traces of social life in history verse written on a variety of topics from enthronement of sultans to construction of architectural works; from assignment of position holders to their offices to such events as birth, death, and marriages; from conquests to beard-growing in the first part of our thesis study.After stating that all history poems are documentary reflections of history due to their contents, we preferred to incorporate the aesthetics aspect of the subject matter in our study as well. Stimulated by this point of view, we have tried to analyze the web of connotations based on implications of words and concepts to remind and/or cue each other with relations between them such as similarity, closeness, synonymy or antonymy, or negativity in the second section of our thesis under the title ?Connotation Components?.In the third section, we have covered the elements of style that are observed in a certain group of history poems and similar to the dream motive in Asik (minstrel) literature whereas we attempted to make a general evaluation in the Conclusion section.Keywords: 17th century, isopsephy, history poems, social connection, connotation components, motifs of isopseph