Hekim Bereket, Hulaşa (1.-50. sayfalar) (inceleme-metin-sözlük)

Abstract

Bu tezde, Eski Anadolu Türkçesi ile XIV. yüzyılda Hekim Bereket tarafından yazılmış olan Hul?sa adlı eserin ilk 50 sayfası üzerinde çalışılmıştır. Hul?sa Hud?vendig?r Melikü'l-ümer? Müb?rizüd-devle ve'd-din unvanlı kişiye sunulmuş bir tıp kitabıdır.Eserin yazılış tarihi bilinmemekle birlikte XIV. yüzyılda yazıldığı tahmin edilmektedir ve eserin bilinen iki nüshası bulunmaktadır. Biri Konya Koyunoğlu Kütüphanesi Müzesinde 12049, diğeri Paris Bibliotheque National'de TURC 171 numarısıyla kayıtlı bulunmaktadır. Bu çalışmada Konya nüshası esas alınmıştır. Her iki nüsha da yazarın Eski Anadolu Türkçesiyle yazdığı ilk tıp metni olan Tuhfe-i Müb?rizi ve yazara ait olup olmadığı bilmeyen Tabiatn?me ile birlikte ciltlenmiştir (Koman 1955: 693, Tekindağ 197: 136).Eski Anadolu Türkçesinin ilk döneminde yazılan bu eserin giriş kısmında yazar eserin yazılış sebebi ve biçimi hakkında bilgi vermektedir. Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerini yansıtan Hul?sa, eski tıp anlayışını yansıtması bakımından da önem taşımaktadır. Eserde çeşitli hastalıklar hakkında bilgi veren yazar bu hastalıkların nasıl tedavi edileceği konusunda yol gösterir. Esere söz varlığı açısından bakıldığında hastalık adlarının ve bu hastalıkların tedavisinde kullanılan bitki adlarının çoğunluğu Arapça ve Farsça olmakla birlikte organ adlarının Türkçe olduğu görülmektedir.Çalışmamız temel olarak üç bölümden oluşmaktadır: İlk bölümü oluşturan İnceleme bölümünde Ses bilgisi ve Biçim Bilgisi bulunmaktadır. Metin bölümünde söz konusu eserin Konya nüshasının yazı çevirimi yer almaktadır. Son bölümünde ise çözümlemeli Dizin yer almaktadır.Anahtar Sözcükler Eski Anadolu Türkçesi, hastalık, Hekim Bereket, Hul?sa, tedavi, tıp tarihi

In this thesis, it has been studied on the first 50 pages of the book Hul?sa, which was written in old Anatolian Turkish by Hekim Bereket in the 14th century. Hul?sa is a medicine book that was presented to a person titled Hud?vendig?r Melikü?l-ümer? Müb?rizüd-devle ve?d-din.The date on which this book was written is not precisely known, however, it is estimated to have been written in the 14th century, and there are two known copies of it. One of the copies is in Konya Koyunoğlu Library Museum with the registration number 12049, and the other is in Paris Bibliotheque National with the registration number TURC 171. This study is based on the copy in Konya. Both of the copies are bounded with the author?s first article on medicine he wrote in old Anatolian Turkish, Tuhfe-i Müb?rizi and Tabiatn?me, which is not clearly verified as one of his works (Koman 1955: 693, Tekindağ 197: 136)In the introduction part of this book, written in the Old Anatolian Turkish era, the author gives information about the purpose and the form of the text. Besides reflecting the linguistic properties of the old Anatolian Turkish, Hul?sa is important for informing us about the medicine understanding of the time. In the book, the author gives information about various diseases and shows how they are treated. In lexical terms, most of the names for diseases and herbs used in treatment are in Arabic and Persian, and the names for organs are in Turkish.This thesis consists of three sections: in the Research section, there are Phonology and Morphology studies, in the Text section, there is the translation of the copy in Konya, and the last section is the analytical Index.Key Words Old Anatolia Turkish, disease, Hekim Bereket, Hul?sa, treatment, history of medicine