Türkiye`de kültür politikaları ve kütüphaneler: 1923-1980

Abstract

Bu çalışmada Türkiye'de uygulanan kültür politikaları kapsamında ele alınan Anayasalar ve diğer yasal düzenlemeler, hükümet programları, siyasi parti programları, eğitim ve kültürle ilgili sosyal hayatta gerçekleşen gelişmeler, beş yılık kalkınma plânları ve yıllık programlar değerlendirilmiş, elde edilen bulguların kütüphanelere ve kütüphaneciliğe yansımaları tartışılmıştır. Bu süreçte kültür ve kütüphane ilişkisi dikkate alınmış, kütüphanelerin toplumsal gelişime katkı sağlarken taşıdıkları kültürel misyonları ön plânda tutulmuştur. Elde edilen bulgular doğrultusunda söz konusu kültürel misyonun araştırma kapsamında değerlendirilen 1923-1945, 1946-1960 ve 1961-1980 yılları arasında Türkiye'deki toplumsal, ekonomik ve sosyal karakteristiklerin farklılığına bağlı olarak farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir. Türk siyasi hayatının 1923-1980 yılları arasındaki ara kesitlerini yansıtan her bir dönemin karakteristik özellikleri, yönetim anlayışı, demokratikleşme ve kültürel kalkınmaya bakış açısı kütüphanelerin gelişim süreçleri üzerinde doğrudan ya da dolaylı etkiler yaratmıştır. Her bir dönemin kendisine özgü gereksinimleri ve öncelikleri kütüphanelerin toplumsal yapı içindeki rolünü belirleyen unsurlar olmuştur. Bu unsurların Türkiye'de kütüphanelerin ve kütüphane hizmetlerinin gelişimi üzerinde etkilerinin olduğu görülmüştür.

In this study, Constitutions and other legal arrangements considered within the scope of cultural policies implemented in Turkey, government programs, developments in social life relating to education and culture, five-year development plans and annual programs have been evaluated; and the reflection of obtained findings on libraries and librarianship has been discussed. In this process the relationship between culture and libraries has been taken into account and the cultural missions assumed by libraries while contributing to social development have been kept at the forefront. In line with the obtained findings, it has been determined that between years 1923-1945, 1946-1960 and 1961-1980 falling into the scope of the study, the said cultural mission manifested differences depending on the diversity of social, economic and social characteristics in Turkey. The distinctive features of each period that reflect the intersections between 1923 and 1980 in Turkish political life as well as the manner of rule, democratisation and the standpoint on cultural progress had all direct or indirect consequences on the development process of libraries. The needs and priorities specific to each period have been elements that determine the role of libraries within the social structure. It has been seen that these elements have an impact on the development of libraries and library services in Turkey.