Türkiye fındık sektöründeki arz fazlalığı kapsamında ihracatın belirleyicileri üzerine bir çalışma

Abstract

Türkiye dünya fındık üretiminin % 70'ini, fındık ihracatının ise %75'ini her yıl yaklaşık 700 bin ha alanda 600 bin ton fındık üreterek yapmaktadır. İhracatın yetersizliği ve düşük iç tüketim nedeniyle her yıl ortalama 100-150 bin ton arz fazlası meydana gelmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin fındık ihracatına etki eden faktörlerin analizini yaparak arz fazlalığını gidermeye katkı verecek ihracatın belirleyicilerini tahmin etmektir. Bu amaç doğrultusunda Türkiye'nin fındık ihracatı yaptığı tüm ülkeler, en fazla fındık ihracatı yapılan ilk 50 ülke, AB üyesi 26 ülke ve AB üyesi ilk 14 ülke olmak üzere 4 farklı ülke grubuna ait verilerin kullanıldığı çekim modeli ile analizler yapılmıştır. Model, farklı coğrafi konumlar arasındaki ticaret akışlarını temsil eden bağımlı değişkene; konumların büyüklüğü, coğrafi uzaklığı ve incelenen konuya göre farklılaşabilen diğer değişkenlerden oluşan bağımsız değişkenlere sahip bir regresyon modelidir. Analizlerde en anlamlı sonuçlar özellikle AB üyesi ülkelerin verilerinin tahmininden elde edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre; Türkiye'nin fındık ihracatı yaptığı ülkelerle arasındaki mesafe, enflasyon oranı, işsizlik oranı, satın alma gücü paritesi, yüzölçümü, ticaret hacmi ve komşu olma bağımsız değişkenleri fındık ihracatını olumsuz etkilemektedir. Diğer taraftan nüfus, kişi başına milli gelir, okur yazarlık oranı, faiz oranı ve döviz kuru indeksi bağımsız değişkenlerinin ise fındık ihracatını olumlu etkilediği tespit edilmiştir. Politika yapıcıları, Türkiye'nin fındık ihracat politikasını şekillendirirken fındık ihracatını etkileyen bu faktörleri dikkate almalı ve hedef ülkeler olarak fındık ihracatı düşük olan AB üyesi ülkelere odaklanmalıdır.

Turkey produces 70% of the world hazelnut production and 75% hazelnut World export by producing 600 thousand tons of hazelnut in an area of approximately 700 thousand ha every year. An average of 100-150 thousand tons of supply surplus occurs every year due to insufficient exports and low domestic consumption. The aim of this study to estimate the determinants of Turkey's hazelnut exports that would contribute the excess supply to be decreased by analyzing the factors affecting the hazelnut export. The data from four groups of countries which are all countries, the first 50 importing countries, 26 EU member states and first 14 EU member states to which Turkey exports hazelnut. The gravity model was used for this purpose. The model is a regression model with dependent that represents trade flows between different geographical locations and estimates the impacts of locations size, geographical distance and other variables that may vary according to the subject under investigation. The most significant results were obtained from the data of EU member states. According to the results of the study, Turkey's hazelnut exports was positively affected by the population of the country, income per capita, literacy rate, real interest rate, real exchange rate while negatively affected by distance of countries, unemployment rate, inflation rate, parity of purchasing power, surface area, volume of trade and being neighborhood. Policymakers should take these factors affecting Turkey's hazelnut exports into account while implementing hazelnut exports policies and should focus on other EU member states which has been exporting less as destination countries.