Din, gelenek ve modernlik arasında iktisadi hayat ve başarı: Kayseri`de küçük ve orta ölçekli işletme sahipleri üzerine bir çalışma

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, iktisadî eylemi, eylemin yöneldiği anlam ve değerler çerçevesi ve eylemin içinde gerçekleştiği toplumsal ve iktisadî koşullar dâhilinde incelemektir. Bu incelemenin ampirik verilerini 61 (altmış bir) işletme sahibiyle yapılan mülâkatlardan derlenen veriler oluşturmaktadır. Araştırmanın sonucunda iktisadî başarısını salt dinsel bir güdülenme şeklinde açıklayan ?İslami Kalvinistler? benzetmesine karşıt olarak, bir kültürün ve değerler dünyasının insanı olarak Kayserili işadamının sadece içerisinde bulunduğu seküler piyasa ve kredi mekanizmalarını dikkate alan ve iktisadî eylemini yalnızca araçsal aklın çıkarcı talepleri doğrultusunda şekillendiren bir aktör olmanın ötesinde içerisinde bulunduğu iktisadî düzenin talepleri ve kendi değerleri arasında bir denge oluşturmaya çalıştığı gözlenmiştir. Modern yapısal şartlar üzerine kurulu bu iktisadî faaliyet düzeninde iktisadî hayatı, din ile iktisadî düzen arasındaki gerilim türünden; değerler, gelenek ve kapitalist piyasa ekonomisinin talepleri arasında mücadele etmek durumunda kaldığı bir dizi gerilimle doludur. Dolayısıyla güdülenmesinin arka planında dinî kurtuluşu aramayı salık veren Kalvinizm benzeri bir dinî güdülenmenin aksine kaynağını doğrudan seküler bir ortamdan aldığı başarı güdüsünü gelenek ve dinle daha kendine özgü ve yerli bir hale getirme çabası mevcuttur.

This study examines the economic activity within the framework of meaning and values of action and the social and economic conditions in which action is realized, based on data coming from in-depth interviews with 61 businessmen in Kayseri. In contrast to the `Islamic Calvinists` comparison explaining the economic achievement of Kayserian businesspeople just by pure religious motivation, this study indicates that Kayserian businessman tries to create a balance between his moral values and the demands of secular economic environment. He is not an actor motivated only by the secular economic system and who acts on the demand of rational secular market conditions in economic life. In modern market conditions, his economic life is full of tension between his religious practices, economic conditions and the demands of capitalist market economy. Therefore in his background there is a struggle to make his achievement motivation more folkloric and specific by his religious and traditional values in a secular environment unlike Calvinistic view of salvation doctrine.