Kariyer Uyumu ve İyimserliği Ölçeği` nin geliştirilmesi

Abstract

Kariyer gelişim kuramları ve mesleki danışmanlık alanlarında yıllardır yazılar yazılmasına ve araştırmalar yapılmasına rağmen özel bir konu olan okuldan işe geçiş ile ilgili çalışmalar son zamanlarda ortaya çıkmıştır. Kuzey Amerika' da konuyla ilgili bazı çalışmalar yapılmış ve ölçme araçları geliştirilmiştir. Bu çalışmalarda kariyer uyumu ya da esnekliği ve kariyer iyimserliği başarılı bir geçişte etkili olan önemli değişkenler olarak tanımlanmaktadır Bu çalışmaların değerlendirilmesiyle ülkemizdeki bireylerin okuldan işe geçişleriyle ilgili araştırmaların ve Türk toplum ve kültürüne uygun kullanışlı bir ölçme aracının olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı; ülkemizdeki okuldan işe geçiş dönemindeki bireylerin kariyer uyumu ve iyimserliğini değerlendiren bir ölçme aracı geliştirmek ve aracın psikometrik özelliklerini saptamaktır.Standart ölçme aracı geliştirme işlem yolları kullanılarak; öncelikle 77 maddelik bir deneme formu oluşturulmuş ve devamında yapılan açımlayıcı factör analizi çalışmaları sonucunda 18 maddeden oluşan Kariyer Uyumu ve İyimserliği Ölçeği (KUİÖ) elde edilmiştir. Aracın geliştirilmesine iki ayrı çalışma grubuyla çalışılmıştır. İlk olarak ölçek, biri devlet (n= 120) ve biri özel (n= 89) olmak üzere iki üniversiteden seçilen son sınıf öğrencilerine uygulanmıştır. Buna ek olarak Ankara ve Isparta illerinden üniversiteden mezun olmuş fakat bir işte çalışmayan 208 kişiden veri toplanmıştır. Geçersiz yanıtlar çıkarıldıktan sonra 385 katılımcının verileri ile yapı geçerliği çalışmaları kapsamında açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi çalışmaları yapılmıştır. İkinci çalışma grubu olarak üniversite son sınıf öğrencileri ve üniversiteden mezun olmuş ama henüz bir işe yerleşmemiş 116 kişiden elde edilen veriler ile ölçeğin ölçüt geçerliği ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır.Verilerin istatistiksel analizleri için AMOS 16 ve SPSS 18 paket programları kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi ve içerik geçerliği çalışmalarında maksimum benzerlik yöntemi ve direct oblimin yöntemi kullanılmıştır. Kapsam geçerliği çalışmalarının ardından yapılan açımlayıcı faktör analizinde maksimun benzerlik yöntemi (Maximum Likelihood Method) ve direct oblimin döndürme tekniği kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda toplam 18 maddeden oluşan tek boyutlu yapının geçerliğini sınamak amacıyla yapılan doğrulayıcı faktör analizinde bu tek boyutlu yapı sınanmış ve sınanan modelin oldukça iyi uyum endekslerine sahip olduğu saptanmıştır. Ölçüt geçerliği kapsamında KUİÖ' nün Mesleki Sonuç Beklentisi Ölçeği (MSBÖ) ile ilişkisi incelenmiş ve bunun sonucunda KUİÖ ile MSBÖ arasında r= ,60 ( p < .01) anlamlı bir ilişki bulunmuştur.İkinci çalışma grubundan (n = 116) elde edilen verilerle yapılan güvenirlik çalışmalarında Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı .93 ve üç hafta ara ile tekrarlanan test ? tekrar test güvenirlik katsayısı ise ,85 olarak bulunmuştur. Psikometrik özelliklere sahip bu ölçme aracı; üniversite öğrencileri ve yeni mezunlar ile yapılacak okuldan işe geçiş fenomeniyle ilişkili sonraki araştırmalarda kullanışlı olabilir. Ayrıca bu ölçek psikolojik danışmanların üniversite çalışmalarından tam zamanlı bir işte çalışan ve üretken bir yetişkin olma geçişindeki öğrencilerle olan çalışmalarında kolaylık sağlayabilir.Anahtar Sözcükler: Kariyer, Kariyer Geçişi, Kariyer Uyumu ve İyimserliği Ölçeği.

Although the fields of career development theory and vocational counseling have been the subject of decades of research and writing, the specific topic of school to work transition has emerged only recently as an area of research. Much of this work and the associated counseling instruments that have been developed have emerged in North America. The existing research into school to work transition has identified career adaptability or flexibility and career optimism as important variable affecting successful transition. A review of this work revealed that there was a paucity of research into the area of school to work transition with Turkish subjects and that no suitable instruments were available for Turkish society and culture. The purpose of this study was to develop an instrument to assess career adaptability and optimism suitable for use with Turkish subjects and then to determine the psychometric properties of that instrument.Using standard instrument development procedures an initial pool of 77 items was generated and following exploratory factor analysis this number was ultimately reduced to a final 18 item instrument, The Career Adaptability and Optimism Scale (CAOS). Instrument development proceeded through a two-stage process in which the instrument was fist administered to an initial sample of undergraduate students selected from among both public (n=120) and private (n=89) universities. Additionally data were collected from 208 individuals who had recently graduated from university programs in Ankara and Isparta but who had not yet become employed. After removing unusable responses a final sample of 385 participants were used for exploratory and confirmatory factor analysis as well as for concurrent validity assessment. A second sample of 116 subjects drawn from undergraduate students and recent university graduates who had not yet become employed was used to determine the reliability of the instrument.AMOS 16 and SPSS 18 packages were for conducting statistical analyses of the collected data. The maximum likelihood method and the direct oblimin method were used for exploratory factor analysis conducted following content validity studies. This analysis revealed a uni-dimensional structure which was tested in confirmatory factor analysis of the resulting in an 18 item structure that produced a very good adaptability index. The instrument?s validity was further examined by comparison with the Vocational Outcome Expectations Scale (VOES). The resulting correlation produced a very acceptable concurrent validity (r=.60, p<.01).Reliability estimation was done by administering the CAOS to the second group of subjects (n=116) and produced a Cronbach alpha coefficient of .93. Test-Retest reliability as found to be .85 with a three-week interval. The psychometric properties of this instrument suggest that it may be a useful tool in the further investigation of school to work transition phenomena associated with university students and recent graduates and may provide counselors with an additional tool to facilitate their work with students making the transition from university study to fully employed and productive adults.Key Words: Career, Career Transition, Career Adaptability and Optimism Scale.