Betonarme çerçevelerin deprem güvenliğinin çapraz çubuklar yardımıyla artırılması

Abstract

Deprem kuşakları üzerinde bulunan ülkemiz ve diğer ülkeler için depremdavranışının ve yapılarda oluşturduğu etkilerin araştırılması çok önem taşımaktadır.Dünyanın bir çok yerinde araştırmacılar yapılarda deprem etkisinin azaltılması içinprojeler üretmektedirler. Ülkemizde ve dünyada depreme dayanıklı yapı tasarımı içingeliştirilen modern kanun ve yönetmeliklerinden önce yapılan binaların depremgüvenliği sorgulanmakta ve çalışmalar bu yapıların güçlendirilmesi üzerineyoğunlaşmaktadır.Güçlendirilecek bina sayısının fazlalığı, birçoğunun aktif olarak kullanılıyor veolası bir depremde hasar görmesinin muhtemel olması, en ekonomik, en hızlı ve enetkili güçlendirme metotlarının geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır.Deprem gibi yatay yüklerin etkisini azaltmak amacıyla yerleştirilen perdeduvarların bulunmadığı yalın çerçeve sistemlerin deprem güvenliğinin artırılmasıamacıyla yapılan perde duvarlar ve çelik kuşaklamalar öteden beri başarılı sonuçlarvermektedir. Özellikle çelik kuşaklama ile güçlendirilmiş betonarme çerçevesistemlerde, yatay yükün tamamen çelik kuşaklama tarafından taşındığı varsayılarakmevcut betonarme elemanların yatay yük taşıma kapasiteleri ihmal edilmektedir.Bunun sonucu olarak, yapılan uygulamalarda kuşaklama elemanları üzerinde oluşanbasınç kuvvetinin burkulmaya sebep olmaması için kesitler olabildiğince büyükseçilmekte ve sonuçta ekonomik bir çözüm olmaktan uzaklaşmaktadır.Önerilen modelde kolon kiriş birleşim bölgesine epoksi yardımıyla ankrajyapılan, burkulma etkisinin önem arz etmediği, çekmeye çalışan çapraz çubuklaryardımıyla yanal ötelenmelerin azaltılması, rijitliğin süneklikten ödün vermedenartırılması, yatay yük taşıma kapasitesinin artırılması amaçlanmıştır.Bu tür taşıyıcı sistemlerin analizinde ve boyutlandırmasında, genellikle sadecekolon ve kirişlerden oluşan yalın çerçeve sistemi esas alınır. Ancak, yapıda farklımekanlar oluşturmak için çerçeve boşluklarının dolgu duvarla doldurulması ile eldeedilen sistem, çıplak çerçeveden farklı bir dayanım ve davranış gösterir.Yapının davranışı üzerinde önemli etkileri olan dolgu duvarlar, pratik ve genelkabul görmüş bir hesap metodunun geliştirilememiş olması nedeniyle genellikle ihmaledilmekte ve sadece yük olarak dikkate alınmaktadır.Bu çalışmada, çekmeye çalışan çapraz çubukların basitçe kolon kiriş birleşimbölgesine ankrajlanması ile olarak güçlendirilmiş betonarme çerçevelerin, depremetkisini benzeştiren tersinir-tekrarlanır yatay yükler altında deneysel ve analitik olarakincelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla; deneysel bölümde, değişik yapısal özellikteki10 adet 1/5 ölçekle modellenmiş betonarme çerçeve sistemi depremi benzeştirentersinir-tekrarlanır yatay yükleme altında denenmiştir. Deneysel verilerinIIdeğerlendirilmesi sonucunda, dolgu duvarlı ve çelik çapraz çubuklu çerçevesistemlerin taşıma gücü, dayanım, rijitlik ve enerji tüketme kapasiteleri vb özellikleriile davranışları elde edilmiştir.Son bölümde ise, elde edilen deneysel sonuçlar irdelenerek değerlendirilmiştir.ANAHTAR KELİME: betonarme çerçeve, tersinir-tekrarlanır yatay yük, depremdavranışı, çerçevelerin davranışına dolgu duvar etkisi, çapraz çubuk, kuşaklamaIII

The structures build before the modern earthquake resistant structural design codes areinsufficient to satisfy the needs of the codes. The researchers are studying for the upgrade ofthese structures against earthquakes.In this study 1/ 5 scaled 10 test specimens are tested under cyclic loading. The specimens areupgraded by tension only braces in a simple way. The effect of tension only bracing, bracingwith non structural infill walls are also studied.