Domates çeşit ve genotiplerinde potasyum sülfat uygulamalarının don toleransı üzerindeki etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Amaç: Ömür F1, Cuma F1, Safir F1, VT-1770, Elibol F1 ve Adelya F1 domates çeşitleri ile Yerli-14 ve Yerli-24 domates genotipleri fidelerinin sürgün ucuna ait düşük sıcaklık ekzotermlerinin (LTE) belirlenmesi, ayrıca düşük sıcaklıklara en az ve en fazla tolerans gösteren birer çeşide yapraktan 4 farklı potasyum sülfat gübre dozu uygulanması, en etkili dozun ve o dozun etkin süresinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Fidelerinin sürgün ucuna ait ortalama düşük sıcaklık ekzotermleri (LTE) diferansiyel termal analiz (DTA) yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında bir hassas ve toleranslı çeşit belirlenmiş, ikinci aşamasında ise hassas ve toleranslı çeşitlerin fidelerine yapraktan %0, %0,5, %1, %1,5 ve %2 oranında potasyum sülfat gübresi uygulanmış ve gübrenin hangi dozunun, fidelerde don toleransını artırdığı tespit edilmiş, etkili bulunan dozun sonra düşük sıcaklıklara karşı kaç günlük bir koruma sağladığı belirlenmiştir. Bulgular: Bu çalışma sonuçlarından elde edilen bulgular ışığında; geniş bir bitki grubunun doku ve organlarında düşük sıcaklık ekzotermlerinin belirlenmesinde yaygın olarak kullanılan DTA yönteminin domates türünde de dona toleransı belirlemede kullanılabileceği test edilmiştir. Sonuç: DTA test yöntemi kullanılarak test edilen 6 farklı domates çeşidi ve 2 genotip içerisinden VT-1770, düşük sıcaklıklara daha toleranslı iken Safir F1 çeşidinin daha hassas olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde ise, Safir F1 ve VT-1770 domates fidelerine yapraktan %0, %0,5, %1, %1,5 ve %2 oranında potasyum sülfat dozları içerisinden %1'lik uygulama etkili doz olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, fidelere %1'lik doz yapraktan uygulaması yapıldıktan sonra ki 24 ile 72 saat düşük sıcaklıklara tolerans artışı sağladığı, ancak 120 saat sonra bu özelliğini kaybettiği belirlenmiştir.

Purpose: It is aimed to determinate of the mean low-temperature exotherms (LTE) of the shoot tip of the Ömür F1, Cuma F1, Safir F1, VT-1770, Elibol F1, and Adelya F1 tomato varieties and Yerli-14 and Yerli-24 local tomato genotypes, and to specify the most effective dose and its lasting time by applying 4 different doses of potassium sulfate foliar fertilizer on determined most and least tolerant variety. Method: The mean low-temperature exotherms (LTE) of the shoot tip of seedlings were determined by using differential thermal analysis (DTA). In the second part of the study, 0%, 0.5%, 1%, 1.5%, and 2% potassium sulfate foliar fertilizer were applied on the least tolerant and most tolerant varieties in order to determine most effective dose in increasing frost tolerance. It was additionally revealed effective dose's lasting time on seedlings. Findings: Differential thermal analysis (DTA) method can be effectively used in determination of frost tolerance in tomato. Results: VT-1770 was found the most tolerant variety, while Safir F1 was the least tolerant. In the second part of the study, 1% fertilizer dose was found the most effective dose among the 0%, 0.5%, 1%, 1.5%, and 2% doses of potassium sulfate foliar fertilizer on the Safir F1 and VT-1770 tomato seedlings. 1% fertilizer dose application provided significant protection against to frost after 24 and 72 hours and partially lost this feature after 120 hours when hours compared to each other after applying 1% fertilizer dose on Safir F1 and VT-1770 tomato seedlings.