Günümüzde insancıl hukuk ve insan haklarının korunması sorunu

Abstract

İnsanlık tarihi kadar eski olan savaş, sürekli bir değişim ve gelişim göstermiştir. Bu gelişim ve değişime rağmen acımasız ve vahşi yapısı aynı kalmıştır. Bu vahşetin sonu ise insanlık için hep acı ve ızdırap olmuş, savaşa karışmayan masum insanların en temel hakları bile korunamaz hale gelmiştir. İnsanlığın bu soruna yakın zamanda bulduğu çözüm ise, savaşın icrasına bir takım kurallar getirerek, gereksiz acıların yaşanmasına engel olmak ve savaş durumunda dahi masum ve artık savaşamayacak halde olan insanların temel haklarını korumak olmuştur. Bugün insancıl hukuk olarak adlandırılan bu kurallar, Cenevre Sözleşmeleri ve buna ek olarak hazırlanan Protokoller ile kodifiye edilerek uluslararası düzeyde genel kabul görmüştür.Bu çalışma, var olan insancıl hukuka rağmen yakın dönemde yaşanan savaş veya silahlı çatışmalarda insan haklarının neden hala korunamadığı sorusuna yanıt arayarak, bu sorunun nedenlerini ve çözümlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda öncelikle, konu ile ilgili temel kavramlar, insancıl hukukun tarihsel gelişimi ile insan hakları ve insancıl hukuk arasındaki ilişki ortaya konmuş, insancıl hukukun insan hakları bağlamında ne kadar koruma sağladığı incelenmiştir. Ardından tezin amacı olan günümüzde yaşanan savaş veya silahlı çatışmalarda insancıl hukuka rağmen insan haklarının neden korunamadığı sorunu irdelenmiştir. Bu bağlamda günümüzde savaşın değişen yapısı ortaya konarak Somali, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Sri-Lanka, Afganistan ve Irak örnekleri ile savaş veya silahlı çatışma durumunda insan hakları ihlallerine ilişkin somut örnekler sunulmuştur. Bu sorunun diğer bir nedeni olan insancıl hukukun ihlalleri durumunda işlemesi gereken mekanizmalar ile bu mekanizmaların işlevselliği irdelenmiştir. Bunlara ilave olarak insancıl hukuka uyulması konusunda görev üstlenen uluslararası kurum ve yapıların işlevselliği tartışılmıştır. Son olarak insancıl hukukun uygulanması konusunda, güçlü ve güçsüz devletlerden kaynaklanan sorunların nedeni ortaya konmuştur.Sonuçta, günümüzde insancıl hukukun amacı olan insan haklarının korunması sorununun, siyasi ve etik bir sorun olduğu gösterilmiştir. Sorunun siyasi çözümü için Birleşmiş Milletler ile Uluslararası Ceza Mahkemesi yapısında bir düzenleme yapılması önerilmiş, ayrıca Birleşmiş Milletler Şartı'nın 46. maddesinin işlevsel hale getirilmesi ile çözüme katkı sunulabileceği ortaya konmuştur. Sorunun etik boyutu ile ilgili olarak da, insan hakları temelli insancıl hukuk eğitiminin başta devletlerin ordu mensupları olmak üzere tüm vatandaşlarına da verilmesinin önemi ortaya konmuştur.

War, which is considered to be old as the human history, has shown a continuous change and development. In spite of these changes and the development, its brutal and wild form has remained unchanged. The consequence of this brutality has always become an atrocity and pain for humanity, and even the most basic rights of the innocent civilians, who stay out of the war, couldn?t be protected. In order to stop the unnecessary pain, protect the basic rights of the innocent and unarmed/war-disabled civilians in war context, the lately solution to this problem is building up new laws on warring, These laws, which are known as humanitarian law today, are codified and internationally accepted via the Geneva Conventions and its additional Protocols.This study aims to find answers to the question ?even to the humanitarian law, why the human rights couldn?t be protected in current war or armed conflicts?, and reveal the causes and solutions of this problem. In this respect firstly, the basic concepts, the historical development of the humanitarian law and the relation between human rights and the humanitarian law are defined and identified, and the protection of the humanitarian law in the context of human rights are observed. Later, as the main aim of this study, the question of ?even to the humanitarian law, why the human rights couldn?t be protected in current war or armed conflicts? is analyzed. Accordingly, the current changes of the war-form is defined and by using the examples of Somalia, Democratic Republic of Congo, Sri-Lanka, Afghanistan and Iraq, the concrete examples on ?huma n rights violations are presented. As another reason of this problem; next, the mechanisms that should be activated in the presence of humanitarian law violations are analyzed. Furthermore, the functionality of the institutions and the formations which serve to monitor on obeying the humanitarian law, are discussed. At last, the problems derived from application of this humanitarian law by the strong and weak countries are put forward.Consequently, it is shown that the problem of the protection of human rights which is the aim of humanitarian law; is a political and ethical problem. For the political solution, it is suggested that, there should be a rearrangement in the formation of The United Nation and the International Criminal Court, and it is proposed that the re-functionalization of the 46th article of United Nations Chart, can serve to solve the problem. For the ethical dimension of the problem, the importance of human rights based-humanitarian law education on primarily military persons and the whole citizens is presented.