Çaldıran savaşının 18. yüzyıl yorumu: Cihil Sütun Sarayı kabul salonundaki duvar resmi

Abstract

Bu çalışmada 18. yüzyıl özellikle Kaçar döneminin resim sanatı anlayışı bağlamında öncellikli Safevilerin başkenti İsfahan'da bulunan Çihil Sütun Sarayının resim programı ve bu program içinde Çaldıran Savaşı tartışılmıştır. Yapıtın sanatçısı Aka Sadık veya Sadık El-Vad'ın saptanabilen diğer eserleri irdelenmiş, Sadık'ın 18. yüzyıl İran resim sanatının temsil diliyle bağdaşan üslubu tartışılmıştır.Tezin asıl konusu olan sarayın duvar resimlerinden Çaldıran savaşının resmidir. Tezde `Zafer`le bitmeyen bir savaşın saray duvarında yer almasının olası nedenleri tartışılmıştır. İran topraklarında yaşayan Türkmen devletlerinin Şiiliği benimsemeleri ve Kerbela olayına dayalı `mazlum` kavramına başka anlamların yüklenmeleri `zafer` kavramının anlam değiştirmesine ve toplum hafızasında mazlum düşmenin bir zafer olarak algılanmasına neden olmuştur. Çaldıran savaşının Kerbela olayıyla olan temel benzerlikleri bu savaşı toplum zihniyetinde neredeyse kutsallaştırmış ve savaşın tasviri şahsi eşyalardan duvar resimlerine kadar yaygın bir şekilde üretilmiştir. İlginç bir şekilde aynı yıllarda Kerbela olayının tasvirlerinin de yaygınlaşması bu paralelliği desteklemektedir. Anahtar sözcükler: Safevi, Erken Kaçar dönemi, Zend dönemi, 18.yüzyıl İran resim sanatı, Aka Sadık/ Sadık El-Vad, Çaldıran savaşı, Çihil Sütun Sarayı, Duvar resmi.

The subject of the thesis is the mural paintings of Chihil Sutun palace in Isfahan and specially the mural of Chaldoran battlefield. Other founded paintings of the painter Aka Sadik/ Sadik El-Vad has discussed in the text through 18. century Iran paintings. The main subject is the Chaldoran battlefield mural in the audience hall of Chihil sutun.The reasons of paint a failure ended battle scene is discussed in the text. The acceptance of Shi'ism on behalf of the `Turkaman` states like the Safavids and relying on Shia concepts like the case of `Karbala` has given a new purport to the word `oppressed` and it has blazoned the unequal and victimized failure as a kind of victory.The fundamental similarities of `Karbala` and `Chaldoran` has led to the subsequent states which named themselves as the successors of `Safavi`s to compare the social holiness of `Karbala` with `Chaldoran` and show that as a holy war like this `Chaldoran` 's mural painting painted as a holy picture on the personal objects or n the walls.eywords: Safevid, Early Qajar, Zend period, Ġran paintings in 18. centuray, Aka Sadık/Sadık El-Vad, Battle of Chaldoran, Chihil Sutun Palace, Mural.