Emperyal Rusya ve kutsal topraklara hac: Rus Ortodoks köylü hacılarla Kudüs`e seyahat (1912)

Abstract

Bu çalışma, Kudüs ve civarına yapılan Rus hac seyahatlerini, Rusya'yı bu bölge ile kültürel ve dinî olarak birleştiren bağları kurmak ve 19. yüzyılla birlikte Rusya'nın, Osmanlı'nın Doğu Akdeniz havzasında yaşayan Ortodokslarına yönelik Pan-Ortodoks siyasetlerinin inşasında iletişim kanallarını oluşturmak bağlamında ele almıştır. Bu çerçevede, çalışmamız Rus hacıların Kutsal Topraklar'a seyahatlerinin bölgedeki Rus emperyal çıkarlarının ilerletilmesi bakımından araçsal rolünü ve bu durumun Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya'sının siyasî ve toplumsal ilişkilerine etki ve yansımalarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Rus hacıların toplumsal sınıflara göre dağılımı, seyahatlerin dönemsel yoğunluğu, Rus hacılığının kurumsal alt yapısının oluşmasında pay sahibi seçkin Rus hacılar ve Kudüs'te teşekkül eden Rus kurumlarının hac seyahatlerine katkılarından bahsedilerek 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başı itibariyle nihayet Rus köylülerle birlikte kitleselleşen Rus hacılığının karakteristikleri üzerinde durulmuştur. Bu ise İngiliz seyyah ve The Times muhabiri Stephen Graham'in 1912 yılında bir grup Rus köylü hacıyla gerçekleşen yolculuğunu kaleme alan hac seyahatnamesi özelinde incelenmiştir. Öte yandan emperyal Rusya'nın devlet siyasetinde hac seyahatlerinin yönetimi sorunu ele alınmış, Rusya tebaasından Yahudi ve Müslüman hacıların Kutsal Topraklar'a (Kudüs, Mekke - Medine) seyahatleri de bu toplumsal hareketliliğin bir parçası sayılarak bölgeye yönelik emperyal Rus siyasetlerindeki yeri ve etkisi de sorgulanmıştır.

This thesis investigates the Russian pilgrimage journeys to Jerusalem and its environs within the context of building the cultural and religious ties relating Russia with this region and with the 19th century, the roles of Russian pilgrims of promoting the communication lines in constituting Russia's Pan-Orthodox policies towards the Orthodox peoples living in the Eastern Mediterranean region. Within this framework, this study aims to present the instrumental roles of the travels of Russian pilgrims to the Holy Land in promoting Russian imperial interests and the effects of this situation to the political and social relations of the Ottoman State and Imperial Russia. In this direction, the variance of Russian pilgrims according to the social classes, periodic density of the travels, outstanding Russian pilgrims who had share in constituting the institutional background of the Russian pilgrimage, the contributions of the Russian institutions established in Jerusalem to the pilgrimage travels and eventually the characteristics of the Russian pilgrimage journeys that was massified with the participation of the Russian peasants at the end of the 19th and beginning of the 20th century were emphasized. In this regard, these characteristics were analyzed with a special attention to a travel book that was written by a British traveler and The Times reporter Stephen Graham during his pilgrimage journey with a group of Russian peasants to Jerusalem. On the other hand, because the management issue of the pilgrimage journeys in the imperial Russian state politics was taken into consideration, the travels of the Jewish and Muslim pilgrims as being Russian subjects to the Holy Land (Jerusalem, Mecca – Medina) was counted as a part of this social mobility; therefore, their positions, effects and instrumental roles in Russian imperial politics towards the region were questioned.Key Words: Russian, Orthodox, Peasant, Muslim, Jewish, Pilgrimage Journey, Near East, Holy Land, Jerusalem, Stephem Graham.