Obsesif kompulsif bozukluk hastalarında obsesyon, kompulsiyon ve endişe ile erken dönem uyum bozucu şemalar, üst-biliş ve düşünce eylem kaynaşması arasındaki ilişkinin incelenmesi
- Global styles
- Apa
- Bibtex
- Chicago Fullnote
- Help
Abstract
Bu çalışmada, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) tanısı almış bireylerde şema alanları ile obsesif-kompulsif belirtiler ve endişe arasındaki ilişkide düşünce eylem kaynaşması (DEK-Ahlak, DEK-Olabilirlik) ve üst-bilişlerin (olumlu inançlar, olumsuz inançlar, bilişsel güvensizlik, düşünceleri kontrol ihtiyacı, bilişsel farkındalık) aracı rolü incelenmiştir. Ayrıca DEK'in üst-bilişleri yordayıp yordamadığı sorusuna cevap aranmıştır. Hacettepe Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri polikliniğine başvuran ve psikiyatri servisinde yatan OKB tanısı almış 96 birey araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak demografik bilgi formu, Young Şema Ölçeği-Kısa Formu (YŞÖ-KF), Üst-bilişler Ölçeği-30 (ÜBÖ-30), Düşünce Eylem Kaynaşması Ölçeği (DEKÖ), Yale-Brown Obsesyon Kompulsiyon Derecelendirme Ölçeği (YBOKÖ) ve Penn Eyalet Endişe Ölçeği (PEEÖ) kullanılmıştır. Araştırmanın temel sorularını yanıtlamak için öncelikle düşünce eylem kaynaşması ile üst-bilişler arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla Aşamalı Regresyon Analizi yürütülmüştür. Yapılan analiz sonucunda DEK-Ahlakın üst-biliş boyutlarını (olumlu inançlar, olumsuz inançlar, bilişsel güvensizlik, düşünceleri kontrol ihtiyacı, bilişsel farkındalık) yordadığı belirlenmiştir. Şema alanları ile obsesyon, kompulsiyon ve endişe arasındaki ilişkide üst-bilişlerin aracı rolünü belirlemek amacıyla Hiyerarşik Regresyon Analizi yürütülmüştür. Yapılan analizlerin sonucuna göre zedelenmiş otonomi ve kopukluk şema alanları ile obsesyonlar arasındaki ilişkide olumsuz inançlar ve bilişsel güvensizliğin aracı rolü olduğu belirlenmiştir. Zedelenmiş otonomi ve kopukluk şema alanları ile kompulsiyonlar arasındaki ilişkide olumlu inançlar ve bilişsel güvensizliğin aracı rolü olduğu belirlenmiştir. Zedelenmiş otonomi, kopukluk ve diğeri yönelimlilik şema alanları ile endişe arasında üst-biliş boyutlarının tümünün (olumlu inançlar, olumsuz inançlar, bilişsel güvensizlik, düşünceleri kontrol ihtiyacı, bilişsel farkındalık) aracı rolü olduğu belirlenmiştir. Zedelenmiş sınırlar şema alanı ile endişe arasındaki ilişkide olumsuz inançlar, düşünceleri kontrol ihtiyacı ve bilişsel farkındalığın aracı rolü olduğu saptanmıştır. Son olarak yüksek standartlar şema alanı ile endişe arasındaki ilişkide olumlu inançlar, olumsuz inançlar, düşünceleri kontrol ihtiyacı ve bilişsel farkındalığın aracı rolü olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Şema alanları ile obsesyonlar arasındaki ilişkide DEK'in aracı rolü olmadığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra zedelenmiş otonomi şema alanı ile kompulsiyonlar arasında DEK-Ahlakın aracı rolü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Şema alanları ile endişe arasındaki ilişkide DEK'in aracı rolünü incelemek amacıyla yürütülen analizler sonucunda zedelenmiş otonomi, kopukluk ve diğeri yönelimlilik şema alanları ile endişe arasında DEK-Ahlak ve DEK-Olabilirliğin aracı rolü olduğu saptanmıştır.Sonuç olarak OKB tanısı almış kişilerde özellikle zedelenmiş otonomi ve kopukluk şema alanlarının ön plana çıktığı görülmektedir. Ayrıca şema alanları ile obsesif-kompulsif belirtiler ve endişe arasındaki ilişkide üst-bilişsel kavramlar olan düşünce eylem kaynaşması ve üst-bilişlerin de rolü olduğu belirlenmiştir. Kuramı destekleyen bu bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Şema alanları, obsesif kompulsif bozukluk, düşünce eylem kaynaşması, üst-biliş. This study examined the relationship between schema domains and obsessive-compulsive symptoms and worry. The mediator roles of thought action fusion (moral TAF, likelihood TAF) and metacognitions (positive beliefs, negative beliefs, cognitive confidence, need to control thoughts, cognitive self-consciousness) were also investigated. The sample of the study consisted of 96 OCD patients applying to the outpatient clinic and OCD patients hospitalized in the inpatient psychiatry clinic of Hacettepe University Department of Psychiatry. Demographic data form, Young Schema Questionnaire-Short Form, Metacognitions Questionnaire-30, Thought Action Fusion Scale, Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale and Penn State Worry Questionnaire were used to measure the above mentioned variables.The results of Stepwise Regression Analysis, which was carried out in order to answer the basic questions of the study, point out that moral TAF predicts metacognitions (positive beliefs, negative beliefs, cognitive confidence, need to control thoughts, cognitive self-consciousness). Hierarchical regression analysis were performed to assess the mediator role of metacognitions between obsessions, compulsions and worry. According to the analysis, negative beliefs and cognitive confidence mediate between domains of impaired autonomy, disconnetion and rejection and obsessions. Besides positive beliefs and cognitive confidence mediate between domains of impaired autonomy, disconnetion and rejection and compulsions. The relationship between the domains of impaired autonomy, disconnection and rejection, other-directedness and worry were mediated by all metacognition (positive beliefs, negative beliefs, cognitive confidence, need to control thoughts, cognitive self-consciousness). Furthermore the relationship between the domain of impaired limits and worry were mediated by negative beliefs, need to control thoughts and cognitive self-consciousness. Positive beliefs, negative beliefs, need to control thoughts and cognitive self-consciousness mediate between the domain of overvigilance and inhibition and worry.Results of hierarchical regression analysis showed that the relationship between the domain of impaired autonomy and compulsions were mediated by moral TAF. Additionally, moral and likelihood TAF mediate the relationship between the domains of impaired autonomy, disconnection and rejection, other-directedness and worry.Overall the study showed that domains of impaired limits and disconnection and rejection play an important role in OCD. Moreover it's stated that TAF and metacognitions mediate the relationship between schema domains and obsessive-compulsive symptoms and worry. The results are discussed in the light of the literature.Keywords: Schema domains, obsessive compulsive disorder, thought action fusion, metacognition.
Collections