Öncülleri ve sonuçları ile psikolojik sermaye: Sağlık çalışanları üzerine bir araştırma

Abstract

Örgütlerin sürdürülebilir rekabet avantajını yakalayabilmesi ve insan kaynağını etkili bir şekilde kullanarak örgütsel amaçlara ulaşabilmesi adına psikolojik sermaye büyük bir önem taşımaktadır. Bu çalışmada psikolojik sermaye merkezi bir konumda ele alınarak onu tetikleyebilecek bireysel ve örgütsel değişkenler; psikolojik sermayenin etkilediği sonuç değişkenleri bütüncül bir model çerçevesinde incelenmiştir. Bireysel bir değişken olarak duygusal zekânın, örgütsel bir değişken olarak ise örgütsel desteğin bireylerde psikolojik sermayenin gelişimine neden olabileceği düşünülmüştür. Psikolojik sermayenin de sonuç değişkenleri olarak örgütsel bağlılık, bireysel performans ve tükenmişliği etkilemesi beklenmektedir. Bu altı değişken bütüncül bir model kapsamında yüz yüze etkileşimin yoğun olarak yaşandığı, bağımlı rolleri yüksek olan ve bir ekip halinde çalışan doktorlar ve hemşirelerden oluşan 463 sağlık çalışanı üzerinde sınanmıştır. Araştırma hipotezlerinin testi için yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Sonuçlarda, duygusal zekâ ve örgütsel desteğin psikolojik sermayeyi olumlu ve anlamlı bir şekilde etkilediği görülmüştür. Psikolojik sermaye de örgütsel bağlılık ve bireysel performansı anlamlı ve olumlu yönde etkilerken tükenmişlik düzeyini ise anlamlı ve ters yönde etkilemektedir. Ayrıca bu çalışmada psikolojik sermayenin aracılık etkisi hem Baron ve Kenny (1986) yaklaşımı hem de önyükleme yöntemi ile değerlendirilmiştir. Buna göre psikolojik sermaye; duygusal zekâ ile örgütsel bağlılık ve tükenmişlik değişkenleri arasındaki ilişkilerde tam aracı, duygusal zekâ ile bireysel performans değişkenleri arasındaki ilişki de ise kısmi aracılık rolü oynamaktadır. Aynı şekilde psikolojik sermaye; algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık ve tükenmişlik değişkenleri arasındaki ilişkilerde kısmi aracı, algılanan örgütsel destek ile bireysel performans değişkenleri arasındaki ilişki de ise tam aracılık etkisine sahiptir. Araştırma sonuçları tartışılarak gelecek araştırmalar için bazı öneriler sunulmuştur.Anahtar Sözcükler :Psikolojik sermaye, duygusal zekâ, algılanan örgütsel destek, örgütsel bağlılık, bireysel performans, tükenmişlik, sağlık çalışanları

Psychological capital is a very vital concept for the organizations in order to attain sustainable competitive advantage and reach organizational goals by using human resources effectively. This study handles the position of psychological capital in center and then investigates both individual and organizational variables, which trigger psychological capital and also examines the outcome variables, which psychological capital affects, in the context of an integrated model. It is expected that emotional intelligence as an individual variable and perceived organizational support as an organizational variable can stimulate psychological capital to flourish and psychological capital may affect outcome variables such as organizational commitment, individual performance, and burnout. These six variables have been analyzed within an integrated model by using a sample of 463 health workers that is composed of doctors and nurses, which work as a team, have high role dependency, and have intense face to face contact. Structural equation modeling is employed in order to test the research hypotheses. Results show that emotional intelligence and organizational support affect psychological capital significantly and positively. Psychological capital affects organizational commitment and individual performance significantly and positively, while it negatively and significantly affects burnout. Also, this study evaluates the mediating effect of psychological capital by using both Baron & Kenny (1986) approach and bootstrapping method. Accordingly, psychological capital plays full mediating role for the relationships between emotional intelligence, organizational commitment, and burnout; while it partially mediates the relationship between emotional intelligence and individual performance. Similarly, psychological capital plays partial mediating role for the relationships between perceived organizational support, organizational commitment, and burnout; while it fully mediates the relationship between perceived organizational support and individual performance. Results are discussed and some suggestions for future research are offered.Key Words Psychological capital, emotional intelligence, perceived organizational support, organizational commitment, individual performance, burnout, health workers