Anneden algılanan kontrolün ergenin psikososyal işlevselliği ile ilişkisinde tepkiselliğin ve evlatlık inancının rolü
- Global styles
- Apa
- Bibtex
- Chicago Fullnote
- Help
Abstract
Çalışmanın temel amacı, ebeveyn kontrolünün ergenin psikososyal işlevselliğiyle ilişkisinde ergenin özelliklerinin rolünü irdelemektir. Bu çalışmada ebeveynin kontrol uygulamaları incelendiği için ergenin psikolojik tepkiselliği (ebeveyn kontrolüne karşı koyma eğilimi) ve evlatlık inancı (ebeveyne layık olma ve onların taleplerine uyma eğilimi) ele alınmıştır. Bu amaçla iki farklı çalışma tasarlanmıştır. İlk çalışmada ebeveynin kontrol uygulamalarının (davranışsal, psikolojik ve dışsal) ergenin davranışlarından hoşnut olması, benlik saygısı ve depresif belirtileriyle ilişkilerinde psikolojik tepkisellik ve evlatlık inancının farklı rolleri incelenmiştir. İkinci çalışmada ise katılımcılara akademik bir başarısızlık karşısında ebeveynin kontrolcü müdahalesini içeren bir öykü verilerek ebeveyn kontrolü durumsal olarak oluşturulmuştur. Ardından bu müdahalenin sonucunda ergenin ders çalışma niyetinde ortaya çıkan değişimde psikolojik tepkisellik ve evlatlık inancı ile motivasyonel süreçlerin rolü incelenmiştir.Birinci çalışmanın örneklemini 2013-2014 eğitim yılında Ankara il merkezinde yaşayan 516 ergen (Yaş ranjı = 11-18, Ort.yaş = 13.82, SSyaş = 1.42, %54.46'sı kız, %45.54'ü erkek) oluşturmaktadır. Ergenlerin %29.46'sı yedi, %23.26'sı sekiz, %22.29'u dokuz ve %25'i onuncu sınıf öğrencisidir. İkinci çalışmanın örneklemini, ilk çalışmadan çekilmiş olan 265 ergen oluşturmuştur.Birinci çalışmanın bulguları psikolojik tepkiselliğin düşük evlatlık inancının yüksek olduğu ergenlerde psikososyal işlevselliğin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Aracı rol testi sonucunda davranışsal kontrolün doğrudan ve evlatlık inancı üzerinden davranıştan hoşnut olma ile psikolojik ve dışsal kontrolün ise psikolojik tepkisellik üzerinden psikososyal işlevsizlikle ilişkili olduğu görülmüştür. İkinci çalışma, ergenlerin farklı düzeylerdeki psikolojik tepkisellik ve evlatlık inancının farklı motivasyonel süreçlerle ilişkili olduğunu göstermiştir. Model testinin sonucunda, kontrolcü ebeveyn uygulaması durumunda psikolojik tepkiselliğin temel ihtiyaçların engellenmesi ve kontrollü düzenleme; evlatlık inancının ise ihtiyaç tatmini ve kontrollü ve özerk düzenleme üzerinden ergenin ders çalışma niyeti ile ilişkili olduğu görülmüştür. Araştırmanın alanyazına ilk katkısı, ebeveyn kontrolünün ergenin uyumuyla ilişkisinde ergenin özelliklerinin incelenmesi ile ebeveyn-ergen ilişkilerine dair anlayışımızı zenginleştirmesidir. İkinci olarak, farklı kültürlerde geliştirilmiş psikolojik tepkisellik ve evlatlık inancı kavramlarının Türkiye'de birlikte ele alınması, ebeveyn kontrolünün etkilerinin farklı perspektiflerden yorumlanmasını sağlamıştır. The main aim of this study is to investigate role of adolescent's characteristics such as psychological reactance (PR) and filial piety (FP) in the relationship between parental control and adolescent's psychosocial functioning. Two studies were performed in this scope. In the first study, the roles of PR and FP were investigated in the relationship between parental control (behavioral, psychological and external) and adolescent's adjustment (behavioral conduct, self-worth, depressive symptoms). In the second study, participants rated their motivation, satisfaction of basic needs, and intention to study more after reading a vignette about an intrusive maternal control following an academic failure. Sample of the first study included 516 adolescents (54.46% girls, 45.54% boys, Rangeage = 11-18, x̅age = 13.82, sd = 1.42) from 7th (29.46%), 8th (23.26%), 9th (22.29%) and 10th (25%) grades. Sample size for the second study was 265 drawn from the first study. The study conducted at schools of Ankara city center.The first study showed that participants with high PR and low FP had the lowest psychosocial functioning. Results of the path analysis indicated that while behavioral control was related with satisfying behavioral conduct both directly and indirectly via FP, psychological and external control were indirectly related with psychosocial dsyfunctioning via PR. Additionally, second study showed that PR and FP related with different motivational processes. Path analysis in the second study demonstrated that in case of an intrusively controlling parenting, FP was related with intention to study more or differently via basic need satisfaction and then both controlled and autonomous motivation. Yet, PR was related with intention to study more or differently via basic need frustration and then controlled motivation. Investigation of adolescent characteristics enhanced our understanding of parent-adolescent relationships and including two concepts from distinct cultures helped us to interpret influences of parental control from a different standpoint.
Collections