Yukarı Fırat Havzası Beyi Emîr Taharten

Abstract

Bu tez, M. 1379 yılında Erzincan'da emîrlik makamına oturan Taharten ve onun kurmuş olduğu Erzincan beyliğinin tarihini ele almaktadır. Anadolu tarihinin önemli simalarından biri olan Emîr Taharten, uzun bir mücadeleden sonra Erzincan, Erzincan Akşehir'i, Erzurum, Kemah, Tercan, Çemişgezek, Bayburt, Şarkî Karahisar ve Koyulhisar'ı içine alan yerlerde söz sahibi olmuştur. Taharten'in M. 1403-1404 yılı kış aylarında ölmüş olduğu kabul edilirse, kendisi yirmi dört buçuk yıl iktidarda kalmıştır. O bu süre zarfında, kendi varlığını tehdit eden ve askerî bakımından kendisinden kat be kat güçlü rakipleriyle bir dizi mücadeleye girişmiştir. Onun M. 1379-1398 yılları arasındaki en kuvvetli rakibi, Eretna devletini ortadan kaldırıp Sivas merkezli kendi devletini kuran Kadı Burhaneddin idi. Aralarındaki çatışmanın esas nedeni ise her iki tarafın da Eretna devletinin eski topraklarına sahip olma düşüncesiydi. Taharten, Kadı Burhaneddin'in M. 1398 yılındaki ölümünden sonra çok daha güçlü bir rakiple karşı karşıya gelmişti. Bu rakip, Kadı Burhaneddin'in payitahtı Sivas'ı ele geçirmek ve Memluk devletinden de Malatya ve Divriği'ni almak suretiyle güneyden ve batıdan Erzincan beyliğini kuşatmaya alan Osmanlı sultanı Yıldırım Bayezid idi. Ancak iyi bir siyaset adamı olan Emîr Taharten, bu korkulu rakibi karşısında sırtını hâmisi Timur'a dayayarak iktidarını sürdürmek istemiş ve bunda da başarılı olmuştur. Tezimizin amacı, kaynaklarımızın izin verdiği ölçüde ve bu konuda yapılan araştırmaları da göz ardı etmeden, Emîr Taharten ve Erzincan beyliğini incelemektir. Daha açık ifade etmek gerekirse, siyasî-askerî bir kişilik olarak Emîr Taharten'in, XIV. ve XV. yüzyıllar Anadolu'sunda oynadığı tarihî rolü ortaya koymak ve bu manada önemini gözler önüne sermektir.Anahtar Sözcükler Emîr Taharten, Erzincan, Erzincan Beyliği, Kadı Burhaneddin, Sivas, Timur, Yıldırım Bayezid, Türkmenler

This thesis deals with the history of Emir Taharten who founded his emirate in Erzincan, in 1379. Emir Taharten, who is one of the most important figures of Anatolian history had a voice in ruling a wast area including Erzincan, Akşehir (of Erzincan), Kemah, Tercan, Çemişgezek, Bayburt, Şarki Karahisar and Koyulhisar after a long struggle. He ruled for twenty four and a half years, if we accept that he died on the winter of 1403-1404. During this time, he has been involved in a serious strugles with stronger rivalries who threaten his own existance. Between the years 1379-1398 AD, his most powerful rival was Kadı Burhaneddin, who destroyed Eretna state and founded his own. The main reason of conflict between them was that the two sides had aimed to own the lands of Eretna state. After the death of Kadı Burhaneddin at 1398 AD, Taharten had faced with a much stronger rival. This opponent was the Ottoman Sultan Yıldırım Bayezid, who surrounded Erzincan emirate from the South and the West by seizing Sivas as the capital city of Kadı Burhaneddin and taking Malatya and Divriği from the Memluks. Nevertheless, a good politician Emir Taharten against this fearful opponent, he wanted to maintain his power by bearing his back on Timur. Emir Taharten was also succesful in this policy. The purpose of this dissertation is to examine Emir Taharten and his Emirate to the extent permited by our sources and also taking into account researches on this issue. To be more precise, our purpose is to reveal the historical role of Emîr Taharten played in Anatolia during his life time as a political and military figure, and also to show his importance in this sense.Key WordsEmir Taharten, Erzincan, Erzincan Emirate, Kadı Burhaneddin, Sivas, Timur, Yıldırım Bayezid, Turkmens