Firâkî`nin Husrev ü Şîrîn`i (İnceleme-metin-bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük

Abstract

Nizâmî'nin Husrev ü Şîrîn'inin XVI. yüzyıl Osmanlı sahası mesnevi edebiyatı içinde yapılmış bir tercümesi de Firâkî Abdurrahman Çelebi'ye aittir. Çalışmamızda tek nüsha olan eserin, şekil ve muhteva incelemesi yapılmış, çeviri yazılı metninin yanı sıra bağlamlı dizini ve işlevsel sözlüğü hazırlanmıştır. Tezimiz giriş ve onu takip eden dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tercüme, nazire ve metinlerarasılık kavramları üzerine genel bir değerlendirme yapılmış, yanı sıra Firâkî'nin Husrev ü Şîrîn'ine gelinceye kadar yazılmış Husrev ü Şîrîn'ler hakkında bilgi verilmiştir. Firâkî ve Husrev ü Şîrîn'inin genel hatlarıyla tanıtıldığı birinci bölümden sonra ikinci bölümde eserin incelemesi yapılmıştır. Öncelikle hikâyenin özeti verilmiş, ardından mesnevide kullanılan anlatım metotları, kahramanlar, mekân, zaman, bakış açısı ve anlatıcı türleri gibi tahkiye unsurlarının eserdeki kullanılış biçimleri ele alınmıştır. Motifler ve masal unsurlarının eserde ne şekilde işlendiği ve iki kahramanlı aşk hikâyelerinde ortak olarak kullanılan duygu unsurlarının Firâkî'nin eserinde ne şekilde ele alındığı mesnevinin iç yapı incelemesi içinde yer verilen diğer başlıklardır. Mesnevinin dış yapısı nazım şekilleri, vezin, kafiye, aliterasyon, asonans, yinelemelerin eserdeki kullanım şekilleri, dil ve üslup özellikleri yönünden ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Firâkî'nin eserinin Şeyhî ve Nizâmî'nin eserleriyle ortak ve farklı yönleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde eserin çeviri yazısına yer verilmiştir. Mesnevinin iç yapı ve dış yapı incelemesinin ardından bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük bölümlerine yer verilmiştir

Nizâmî's Husrev ü Şîrîn's transliteration made in the mesnevi literature of the 16th century belongs to Firâkî Abdurrahman Çelebi. In our work we have made a single copy of the work, form and content examination, prepared the translated text and the contextual index and functional dictionary. Our thesis consists of introduction and following four parts. A general evaluation has been made on the concepts of translation and intertextuality in the entrance section as well as information has given about Husrev ü Şîrîn's which was written before Firâkî and Husrev ü Şîrîn. After the first part which Firâkî and Husrev ü Şîrîn was introduced in general terms the work analysed in the second part. Firstly the summary of the story was given then the usages of elements of arbitration like narrative methods, heroes, place, time, perpective, narrative types were handled. How motifs and fairy tales are treated in the work and how feelings that are commonly used in two heroic love stories are handled in Firâkî's work are the other titles that given place in the mesnevi's internal pattern analyse. Mesnevi's external pattern analyse was handled with verse forms,prosody, rhyme, alliteration, assonance usages of repetitions at work , language and stylistic figures. At the third part Firâkî's work's common and different aspects tried to put forth with Şeyhî and Nizamî's works. At the fourth part translation text has given place. After mesnevi's internal and external pattern study; context index and functional dictionary parts have given place.