Ergenlerin sorunlarının ve algıladıkları sosyal desteğin gelecek beklentilerine etkilerinin incelenmesi: Altındağ örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı ergenlerin sosyo-demografik ve sosyo-ekonomik özellikleri, sorunları ve algıladıkları sosyal destek bağlamında gelecek beklentilerini incelemek, bu beklentileri ekosistemik bir bakış açısıyla ergenlik deneyimleri üzerinden görünür kılmak ve sağlanacak derinlemesine bir anlayışla ergenlerin gelecek beklentilerini desteklemeye yönelik çözüm önerileri ortaya koymaktır. Bu çözüm önerilerini ortaya koyma noktasında, bu araştırma bireyi çevresindeki çoklu düzey sistemlerle ele alan ekolojik yaklaşım temelinde ve sosyal hizmetin bütüncül bakış açısıyla gerçekleştirilmiştir. Buna göre ergenin kendisi, ailesi, arkadaşları, okulu ve çevresi bu araştırmada ele alınan sistemlerdir.Karma yöntem ile yapılan bu araştırmanın nicel boyutunda 2016-2017 eğitim öğretim yılında Ankara'nın Altındağ ilçesi liselerine devam eden 397 ergen ile çalışılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan ergenlerin gelecek beklentileri 'Ergen Gelecek Beklentileri Ölçeği' aracılığıyla; araştırmanın bağımsız değişkenlerinden ergenlerin tanıcı özellikleri ve sorunları araştırmacı tarafından hazırlanan bir 'Anket' ile algılanan sosyal destek ise 'Algılanan Sosyal Destek Ölçeği' ile ele alınmıştır. Verilerin analizinin ardından ortaya konan sonuçların derinlemesine bir şekilde anlaşılması amacıyla kendisinden nicel veriler toplanan ergenler arasından 28 özne ile gelecek beklentisi odağında derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nicel boyutuna göre, ergenlerin geleceğe yönelik beklentilerinin merkezinde iş ve eğitime yönelik beklentiler bulunmaktadır. Bunu evlilik ve aile beklentisi izlemektedir. Aile ve okula ilişkin sorunlar ergenlerin gelecek beklentilerinde farklılığa sebep olmaktadır. Buna göre ailelerine ve okula ilişkin sorunlar yaşayan ergenlerin, sorunlar yaşamayan ergenlere göre gelecek beklentileri daha düşüktür. Aileden, arkadaştan ve öğretmenden algılanan sosyal destek arttıkça ergenlerin gelecek beklentileri de artış göstermektedir. Ailesinin ekonomik durumunun `kötü` olması ergenler için gelecek beklentilerini ve bütün alt boyutlarını düşürmesi açısından önemlidir. Bununla birlikte okul türü farklılığı, cinsiyet, sınıf düzeyi, ebeveynlerin eğitim düzeyi ve ergenin gelir getiren bir işte çalışması gibi değişkenler ergenlerin gelecek beklentileri açısından anlamlı farklılıklar ortaya koymaktadır. Diğer taraftan geleceğe yönelik umutlu olan ergenlerin gelecek beklentileri daha yüksek iken geleceğe yönelik beklentilerinin önünde engeller olduğunu düşünen ergenlerin gelecek beklentileri daha düşük çıkmıştır.Nicel boyutu daha derinlemesine açıklamak için yapılan nitel görüşmeler, ergenlerin gelecek beklentilerine ilişkin bazı önemli deneyimleri ortaya çıkarmıştır. Özellikle ailelerin ekonomik durumları ve eğitim durumları ergenlerin gelecek beklentileri açısından belirleyici bir niteliğe sahiptir. Ergenler, bireysel sorunları ile aile, arkadaş, okul ve çevreye ilişkin sorunlarını genel olarak okul başarılarına etkisi üzerinden ele almaktadır. Okul başarısı ise özellikle iş ve eğitime yönelik beklentiler açısından ergenlerin geleceğe yönelik beklentilerinin ve umutlarının devamı niteliğindedir. Ailelerin ve öğretmenlerin olumsuz tutumları ve olumsuz beklentileri, olumsuz arkadaşlıklar, güvenli olmayan bir çevre ve makro düzeyde toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yönelik deneyimler ergenlerin gelecek beklentisi açısından olumsuz anlamlar içermektedir. Bu kapsamda, ergenlerin gelecek beklentilerini desteklemek amacıyla birey, aile, arkadaş, okul ve çevre odağında öneriler geliştirilmiştir. Özellikle ailenin ve öğretmenlerin desteklenmesi yoluyla ergenlerin gelecek beklentilerine olumlu katkıda bulunmak önem taşımaktadır. Ergenler temel olarak gelecek beklentilerine yönelik olumsuz koşulları vurgulamak yerine beklentilerini destekleyecek bir ekolojik çevreye ve kurumsal hizmetlere ihtiyaç duymaktadır.

The purpose of this study is to examine future expectations of adolescents within the context of their socio-demographic and socio-economic conditions, problems, and perceived social support, to make these expectations visible through adolescent experiences from the ecosystem perspective, and to put forward suggestions to support adolescents' future expectations thanks to the in-depth understanding that will be created. In order to present these suggestions, this study has been carried out on the basis of an ecological approach with multilevel systems around the individual and with a holistic view of social work. Accordingly, the adolescent himself/herself, his/her family, friends, school and circle/environment are the systems that have been studied in this research.Within the quantitative dimension of this study, which employed the mixed method, 397 adolescents, who were students in high schools in Ankara's Altındağ district in the school year of 2016-2017, were studied. Future expectations of adolescents, which is the dependent variable of the study, were measured by 'the Adolescent Future Expectation Scale' and the descriptive characteristics and problems of adolescents and the perceived social support, which are independent variables of the study, were measured by a 'Questionnaire' drawn up by the researcher and by 'the Perceived Social Support Scale', respectively. In order to further comprehend the results of the data analysis, in-depth interviews were conducted with 28 subjects selected among adolescents, from whom quantitative information was collected, with focus on future expectations. According to the quantitative aspect of the study, job and education lie at the core of future expectations of adolescents. This is followed by expectations of marriage and starting a family. Problems experienced in family and school leads to differences in adolescents' future expectations. In line with this thought, adolescents with family and school related problems have lower future expectations compared to the ones without any problems. As the perceived social support from the family, a friend, and a teacher increases, an adolescent's future expectations improve accordingly. It is an important fact that the family's `poor` economic condition lowers future expectations of an adolescent and all of its sub dimensions. In addition, variables such as difference in the type of school, sex, grade, educational level of parents, and whether the adolescent is working in an income-generating job result in significant differences in terms of an adolescent's future expectations. On the other hand, the future expectations of adolescents that are hopeful for the future are higher while the future expectations of adolescents, who think they have obstacles before their expectations, are lower.Qualitative interviews that are conducted to further clarify the quantitative dimension surfaced some important experiences regarding the adolescents' future expectations. In particular, the economic condition and educational level of families play a major role in adolescents' future expectations. Adolescents usually tackle their individual and family, friends, school and circle related problems based on how they affect their performance in school. School performance serves as a continuation of the adolescents' future expectations and hopes in particular for job and education related expectations. Negative attitude and expectations of families and teachers, adverse friendships, unsafe environment and macro-level experiences in gender inequality have negative meanings for future expectations of adolescents.Within this framework, several suggestions have been put forward to support adolescents' future expectations with regards to individual, family, friends, school, and environment. It is importance to positively contribute to adolescents' future expectations by particularly supporting the family and teachers. What is needed by adolescents are an ecological environment and institutional services to support their expectations rather than emphasizing adverse situations with regards to their future expectations.