Derviş Zaim sinemasında zaman-imgesi

Abstract

Bu çalışmada, Gilles Deleuze'ün `hareket-imge` ve `zaman-imge` kavramları tanımlanarak açıklanmış, Derviş Zaim sinemasının bir zaman-imge sineması olarak nitelendirilip nitelendirilemeyeceği sorusu, örneklem olarak seçilen Cenneti Beklerken (2006), Nokta (2008), Gölgeler ve Suretler (2011), Devir (2012) ve Balık (2014) isimli filmler üzerinden irdelenmiştir. Filmlerin çözümlemesinde zaman-imge özelliklerinin görüldüğü sahneler; zaman algısı, öyküleme biçimi, karakterler, ses-görüntü öğeleri, mekân kullanımı gibi sinemasal öğeler çerçevesinde değerlendirilmiştir. Sıklıkla sabit kamera kullanılması ve saf optik-ses durumlar beş filmde de yaygın olarak karşımıza çıkmıştır. Bu filmler, klasik anlatı sinemasının neden-sonuç zincirlerine dayanmayan öykülerdir. Deleuze'ün tanımladığı zaman çatlaklarının incelenen filmlerde karakterin o anında geçmişi hatırlamasıyla ya da izleyicinin geçmişle bağ kuran imgeleri fark etmesiyle ortaya çıktığı dikkati çekmiştir. Zaim filmlerinde bazen konu yakınlığı, bazen karakterler ve bazen de nesneler üzerinden izleyicinin diğer filmlerle bağ kurmasının amaçlandığı da fark edilmektedir. Derviş Zaim'in değerlendirdiğimiz filmlerinin zaman-imge sineması özelliklerine uyan filmler oldukları sonucuna varılmıştır.

The present study defines and explains Gilles Deleuze's `the movement-image` and `the time-image` concepts, and to decide whether his films could be classified as a time-image movie, his selective films Waiting For Heaven (2006), Dot (2008), Shadows and Faces (2011), Cycle (2012) and Fish (2014) have been analyzed. For the analysis of the films, the scenes with the time-image characteristics are evaluated with respect to cinematic features such as time perception, narrating manner, characters, frame, sound-image elements and use of space. We widely see the use of fixed shot and pure optical and sound situations in all of the five films. These films are stories that do not depend on cause and effect chains. It is remarkable that time forks as defined by Deleuze, arise in the films when the character remembers the past at a specific time or the audience realize the image which makes a connection with the past. It is also notable that Zaim's films aim to relate the audience to other films by means of sometimes similar themes, sometimes characters and sometimes objects. The analysis of his above mentioned films yielded the conclusion that Dervis Zaim's films have the characteristics of the time-image movies.