Dahilde işleme rejiminin cari işlemler hesabına etkisi: Türkiye için ampirik bir uygulama

Abstract

Cari açık sorunu, gelişmekte olan ülkelerde en çok tartışılan konuların başında gelmektedir. Özellikle sermaye hareketlerinin serbestleşmesi sonucu Türkiye ekonomisinde, cari işlemler dengesi sürekli açık vererek, uluslararası yatırım pozisyonunu giderek kırılganlaşmış ve dış borç stoku artmıştır. Sıkça ödemeler bilançosu krizleri yaşayan Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için ihracatın artırılması ekonomi politikalarının öncelikleri arasındadır. Türkiye'nin Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olması ile birlikte önceden uygulanan doğrudan parasal ödemeler şeklindeki teşvikler kaldırılmış, 01.01.1996 tarihinde Avrupa Birliği ile gümrük birliği anlaşması yapılmasının ardından ihracatı teşvik mevzuatı AB mevzuatıyla uyumlu hale getirilerek dahilde işleme rejimi kapsamındaki teşvikler sağlanmaya başlanmıştır.Bu çalışmada dahilde işleme rejiminin cari işlemler hesabına etkisi Türkiye örneğinde incelenmiştir. Bunun için, 2003 - 2017 yıllarına ait çeyrek yıllık veriler kullanarak ilgili değişkenler arasında bir eşbütünleşme ilişkisinin olup olmadığı sınır testiyle irdelenmiştir. Değişkenler arasında eşbütünleşme olduğu ve dahilde işleme rejimi ile ticaret dengesi ilişkisinin negatif yönlü olduğu görülmüştür. Bulgular bir ihracat destek politikası olarak dahilde işleme rejiminin, dış ticaret dengesinin iyileştirilmesinde uzun dönemde olumlu katkı sunduğunu ortaya koymaktadır.

The current account deficit is one of the most controversial issues in developing countries. Liberalization of capital movements in Turkish economy has caused high current account deficits and increased external debt stock, which has made the international investment position increasingly fragile. Increasing exports has become a priority of economic policy for developing countries which have frequently faced balance of payment crisis, as in the case of Turkey. Turkey's membership to World Trade Organization and Customs Union agreement with European Union as of 01.01.1996 required Turkey to abolish direct incentives for exports in the form of cash payments. Instead, indirect incentives such as inward processing have started to be given. This study investigates the impact of inward processing regime on current account in Turkey. To this end, using quarterly data over 2003-2017 the study performs an ARDL bounds test to see if the variables of interests form a cointegration relationship. The results show that there is a cointegrating relationship. More specifically, inward processing regime and trade balance are negatively related in the long run. This finding indicates that, as an export incentive policy, the inward processing regime in Turkey contributes to the improvement of foreign trade balance.