Coğrafi bilgi sistemiyle Akşehir (Konya) çevresinin heyelan duyarlılık incelenmesi

Abstract

Heyelanlar, doğal afetler arasında en yaygın olarak gelişen kütle hareketi türü olup, can ve mal kayıplarına yol açmaktadır. Bu zararların azaltılması için, potansiyel heyelan alanlarının belirlenerek önlem alınması gerekmektedir. Bu açıdan, potansiyel alanlar için heyelan duyarlılık analizlerinin yapılması hem meydana gelebilecek zararların azaltılmasıyla ilgili önlemlerin alınması, hem de mühendislik projelerinin planlanması ve yürütülmesinde kolaylıklar sağlayacaktır. Bu çalışmada Akşehir ilçesinin batısında yaklaşık olarak 373.112 km2 ` lik bir alanın heyelan duyarlılık incelemesi frekans oranları yöntemiyle yapılmıştır. İnceleme alanının Frekans oranı metoduyla üretilen heyelan duyarlılık haritası ve elde edilen sonuçlar aynı bölgede weights of evidence ve lojistik regresyon yöntemiyle üretilen harita duyarlılık haritalarıyla karşılaştırılmıştır. Çalışma alanında 90 adet heyelan belirlenmiştir. Heyelanların oluşumunda önemli rol oynayan jeolojik, topografik ve çevresel faktörler arazi çalışmaları ve bölge ile ilgili yapılmış önceki çalışmalara göre değerlendirilip CBS ortamında sayısallaştırılmıştır. Çalışma alanının heyelan duyarlılık haritası çok düşük, düşük, orta, yüksek duyarlıklı olmak üzere dört sınıfa ayrılmıştır. Frekans oranı metoduyla üretilen heyelan duyarlılık haritasında her sınıf sırasıyla 181.647 km2 (48.7 %), 109.074 km2 (29.2 %), 59.451 km2 (15.9 %) ve 22.941 km2 (6.1 %)'lik bir alana sahiptir. Bu çalışmada her modelin doğruluğu ROC (receiver operation characteristics) metoduyla değerlendirilmiştir. Ağırlıklar yöntemi, lojistik regresyon ve frekans oranı metotları için ROC eğrisi değerleri sırasıyla 0.937, 0.952 ve 0.976 bulunmuştur. Bu sonuçlar frekans oranı ve lojistik regresyon metotlarının nispeten daha iyi sonuç verdiğini göstermektedir. Üretilmiş olan heyelan duyarlılık haritasının bölgede ileriye dönük yerleşim planlamalarında duraysızlıklarla ilgili sorunların azaltılması ve önlenmesi konusunda önemli katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Among various natural hazards, landslides are the most widespread and damaging. Potentials landslide-prone areas should, therefore, are identified in advance in order to reduce such damage. In this respect, landslide susceptibility assessment can provide valuable information essential for hazard mitigation through proper project planning and implementation. The study area is located west of Akşehir in Central Turkey. It covers an area of approximately 373.112 km2. 90 landslides have been determined in the study area. The geological, morphological and land use maps were digitised, which all could be considered as preperatory factors of landslides, were derived from digital elevation model of the study area in GIS environment. In this study, landslide susceptibility map were evaluated by using frequence ratio method and this map were compared to maps of weights of evidence and logistic regression methods. Susceptibility classes were grouped into four categories as very low, low, moderate and high. The landslide susceptibility map obtained from frequency ratio model shows that the areas of the very low, low, moderate and high landslide susceptibility classes are 181.647 km2 (48.7 %), 109.074 km2 (29.2 %), 59.451 km2 (15.9 %), and 22.941 km2 (6.1 %) of the study area, respectively. In this study, landslide susceptibility maps were prepared using the frequency ratio, Weights of evidence and logistic regression methods, and the accuracy of each model was evaluated by calculating receiver operating characteristics. The area under the receiver operating characteristics curve value for the weights of evidence, logistic regression and frequency ratio methods were calculated as 0.937, 0.952 and 0.976 respectively. These results indicate that the frequency ratio and logistic regression models are a relatively good method of landslide susceptibility in the study area. As a consequence, the landslide susceptibility map produced herein is considered a valuable tool for reducing the landslide hazard and for the planning purposes.