Kitāb-ı Ķıyāfet-nāme

Abstract

Bu tez çalışması Vatikan Kütüphanesinde Türkçe Yazmalar bölümünde bulunan 31 numaralı, müellifi belli olmayan `Kitāb-ı Ķıyāfet-nāme` adlı Arap harfli el yazması eseri üzerinedir. Eserin yazılış tarihi belli değil, ancak eserin dili incelediğinde Eski Anadolu Türkçesinin son dönemine ait olduğunu ve bundan dolayı eserin yaklaşık XV. yüzyılın sonu XVI. yüzyılın başında yazıya geçirilmesini belli oldu. Bu tarih, bazı araştırmacılara göre Eski Anadolu Türkçesi, bazılara göre ise Osmanlıca sayılmaktadır. Eserin dil özellikleri incelediğinde Eski Anadolu Türkçesinin son dönemine ait olduğunu anlaşılmaktadır. Yazmanın ilk sayfasında bir hadise yer verilmiştir. Metin harekeli nesih yazısıyla yazılmıştır. El Yazmanın konusu insan ve insanların diş özelliklerinden çıkararak insanın ruhsal durumu anlama bilgisidır. Bu tez çalışması Giriş, Dil İncelemesi, Transkripsiyonlu Metin ve Analitik Dizin bölümlerinde oluşmaktadır. Giriş Bölümünde kıyāfet-nāmeler konusu ele alınacaktır. Bu bölümde ayrıca eserin iç ve dış özellikleri yer almaktadır. İkinci bölümde eserin dili incelenip biçim özellikleri ve söz varlığı bakımından ele alınmaktadır. Tezin üçüncü bölümü metinin transkripsiyon alfabesi ile Türkçeye aktarılmasından oluşmaktadır. Dördüncü bölümde eser içinde geçen sözcüklerin ve özel adların analitik dizinleri yer almaktadır. Tezde son olarak yararlanılan kaynaklar bulunmaktadır.

This thesis is based on the handwritten Arabic manuscript of unknown author called `Kitāb-ı Ķıyāfet-nāme`, which is kept at Turkish writings department of Vatican library under 31 number. The writing date of the manuscript is unknown, but after the analysis it was found out that its language belonged to the last period of Old Anatolian Turkish and therefore it is assumed that the manuscript was written approximately at the end of XV and at the beginning of XVI centuries. This historical document according to some scholars is considered as Old Anatolian Turkish, whereas for others as Ottoman. In the course of linguistic analysis of the work it came out that it belonged to the last period of Old Anatolian Turkish. A Hadith took place in the first page of the manuscript. The text was written with naskh, i.e. a smaller, round script of Islamic calligraphy. The theme of manuscript is about knowledge of understanding human's spiritual state on the basis of his external qualities. This thesis consists of parts such as Introduction, Linguistic Analysis, Transcribed Text and Analytical Directory. In the Introductory part the theme of Ķıyāfet-nāmeler is discussed. In this part particularly inner and outer features of the work took place. In the second part writing style of the manuscript, sound and form characteristics, historical periods of Turkish is compared to the modern Turkish on the basis of examples. The third part of the thesis includes the alphabet of text transcription and its transfer into Turkish. Fourth part contains analytical directories of the words and proper nouns used in the manuscript. Used references indicated in the last part of the thesis. Key Words Old Anatolian Turkish, Kitāb-ı Ķıyāfet-nāme, Arabic Manuscript